Gesloten Kringlopen en de mens.

Gesloten Kringlopen in de natuur - en - Gesloten Kringlopen en de mens.

Aan: Iedere belangstellende

Van / datum: Leen den Ouden – ouden.l(at)chello.nl / 24-01-2023

! Inleiding.
1.1 Samenvatting.
1.2 Doel.
1.3 Even voorstellen.
1.4 Wat doet de mens?
2 Gesloten kringlopen in de natuur.
2.1 Gesloten Kringlopen in Natuurreservaten tot in de bebouwde kom.
2.2 Gesloten Kringlopen en inrichting van natuurtuinen.
3 Gesloten Kringlopen zonder invloed van de mens.
4 Gesloten Kringlopen met invloed van de mens.
5 Gesloten Kringlopen en menselijke activiteiten akkerbouw, veeteelt, visserij, jacht en verzamelen.
(organische stoffen)
6 Gesloten Kringlopen en menselijke activiteiten productie en dienstverlening.
(anorganische stoffen)
6.1 Delfstoffen mineralen.
6.2 Energie.
6.3 Produceren.
6.4 Vervoer.
6.5 Eindproduct.
6.6 Repareren.
6.7 Recyclen.
7 Rommel van consument.
8 Rommel opruimen.
8.1 Inslagen en Kernenergie.
9 Leefregels.
10 Jeugd.
11 Slotwoord.
12 Bijlagen:
12.1 Klimaat.
12.2 Bomen en planten in de natuurtuin.
12.3 Elementen in een natuurtuin .
12.4 Recycling model.
12.5 Boeken.

- Boeren protesten

1. Inleiding.

1.1 Samenvatting.

In de planten- en dierenwereld (exclusief de mens) wordt geleefd (Veiligheid), gegeten (Voedsel),

voortgeplant (Voortplanting) en gestorven. Daarna vindt recycling plaats tot de basis producten (aarde,

water, etc.) en begint dit proces opnieuw. Dit is een Gesloten Kringloop, zonder vervuiling van lucht, water en bodem. Waar je mee begint eindig je ook mee!

De mens is begonnen met dingen te maken: voedsel, kleding, huizen, vervoermiddelen etc. Dit zonder

recycling met vervuiling van lucht, water en bodem. De mens behoort tot de dierenwereld, maar

functioneert tot op heden niet zo.

Ik beweer dat de mens zoveel mogelijk moet proberen terug te keren naar de Gesloten Kringlopen

zonder vervuiling en de huidige vervuiling moet opruimen.

De vervuiling (=rommel) veroorzaakt de volgende problemen: zeespiegelstijging; Nederland ligt voor

een groot deel onder de huidige zeespiegel; gletsjersmelting; CO2 uitstoot; en zo voort. De oorzaken van

de klimaatveranderingen zijn opgenomen in bijlage 12.1.

1.2 Doel.

Bij elke fundamentele beslissing, die de mens neemt, moet je kunnen beoordelen of die beslissing de

goede of de slechte kant heen gaat (zie boven). Je moet je tevens op de hoogte stellen wat de laatste

ontwikkelingen zijn en welke ontwikkelingen worden verwacht b.v. kernenergie, vliegtuigen

etc. Deze beslissing en de verwachte ontwikkelingen geven de positieve of negatieve beoordeling.

Je kan deze conclusie uitdragen waar dit mogelijk is.

1.3 Even voorstellen.

- Om tot de kreet “Gesloten Kringlopen” te komen, heb ik tijd nodig gehad. Vooral vlak na de tweede

wereldoorlog was het een tijd van aanpakken, “niet lullen maar poetsen”. Toen ben ik opgevoed.

- Mijn werkervaring is geweest: administrateur, een paar jaar accountancy, waarna ik opdracht

kreeg mij te verdiepen in de automatisering en deze ontwikkelingen. Na het behalen van SPD 1 en 2, ben ik overgestapt naar de organisatie adviesafdeling. Hierbij een groot aantal middelgrote bedrijven kunnen begeleiden bij hun organisatie en automatisering in allerlei bedrijfstakken. Daardoor heb ik een redelijk inzicht gekregen in het bedrijfsleven.

- Daarnaast heb ik mij, vanaf mijn 30^e jaar, bezig gehouden met natuur (IVN gids) en natuureducatie. Ik heb o.a. de educatieve heemtuin van de Natuur en Vogelwacht De Alblasserwaard ontworpen en daarna beheerd, dit in samenwerking met verschillende mensen.

- Daarna heb ik eerst, via Vogelbescherming, tuinvogeladviezen gegeven en later, gezien mijn ervaringen, in de educatieve heemtuin, adviezen voor het inrichten van natuurtuinen.. Hierbij blijkt, dat vooral jongere mensen geïnteresseerd zijn. Dat klopt, zij hebben over het algemeen een bredere kijk op de mogelijkheden, dan de gevestigde ouderen.

- Tijdens het onderhoud van de educatieve heemtuin, ben ik tot de conclusie gekomen, dat dit min of meer een Gesloten Kringloop is. Je brengt er praktisch niets in en je oogst nectar, vruchten, noten, zaden,

bomenstek e.a. In het seizoen wieden wij om de aanwezige plantensoorten leefruimte te geven.

’s Winters knotten wij en doen aanvullende werkzaamheden.

Ik ben begonnen om daar een lezing over te maken: Gesloten Kringlopen in de natuur. Deze lezing is gericht op het inrichten van een natuurtuin en hoe een gemeente met de natuur om zou moeten gaan.

- Een tijdje later vroeg ik mij af, wat heeft de mens nou met die Gesloten Kringlopen gedaan? Ik ben tot de

conclusie gekomen heel weinig. Het repareren is veel minder geworden en aan recycling wordt praktisch

niet gedacht, daarvoor zijn de arbeidsuren te veel en te duur.

Een tweede lezing was geboren: Gesloten Kringlopen en de mens, zonder rommel en de

aanwezige rommel opruimen.

Deze beide lezingen heb ik gegeven bij bibliotheken en aan een middelbare school. Ik geef ze het liefst

aan de jeugd, daarmee hoop ik ze een stukje bagage mee te geven voor de toekomst.

1.4 Wat doet de mens?

- Al die eeuwen heeft de geloofswereld: Christenen, Joden en Mohammedanen niet gereageerd, terwijl

God de Schepper van onze aarde is. Hij heeft de mens met een vrije wil geschapen en hem het beheer

over de Schepping en de aarde gegeven. Tevens de opdracht: “Ga heen en vermenigvuldig u”, maar niet de opdracht: “Ga heen en explodeer u” en dat gebeurd nu. De laatste 100 jaar stijgt het aantal mensen onrustbarend. Jezus beantwoordde de vraag “hoe moeten wij geloven” met: Geloof en liefde voor God en voor je naaste. Door de huidige communicatie is heel de wereld je naaste. Dus horen wij te zorgen voor de mensen en de Schepping. Wij behandelen de aarde vaak als pelgrims (naar binnen gericht, overdenking, contact met God zoekend, beleeft het landschap, maar draagt hier niets aan bij) en niet als rentmeesters. Onderhoud de Schepping. (de opdracht van God is om voor zijn Schepping te zorgen).

- Als u atheïst bent zegt dit verhaal u weinig. Maar u weet dat de aarde waarop wij leven, onze invloed niet meer kan accepteren en terugslaat op de fouten, die wij veroorzaakt hebben.

- Vroeger werden de mensen gemiddeld 40 jaar en nu het dubbele en de kosten aan gezondheidszorg rijzen de pan uit, terwijl de kinderen in ontwikkelingslanden voor een gering bedrag in leven kunnen blijven. Maar daar moet de voorlichting en hulp bij geboortebeperking een veel grotere rol gaan spelen.

- Van “Leven in Gesloten Kringlopen zonder rommel en aanwezige rommel opruimen” en wat de mens hiermee doet, heb ik deze compacte samenvatting gemaakt. Als je meer wilt weten lees dan de boeken in bijlage 12.5 van Salomon Kroonenberg, Mark Lynas en vele anderen.

- Ik wil graag iedereen bereiken, die geïnteresseerd is in het complete plaatje, voor oplossen van het probleem in de toekomst van deze aarde.

De jeugd krijgt hier keihard mee te maken. Gelukkig hebben zij nog een brede kijk, die wij, als

volwassenen helaas veelal missen.

Wij werken met een smalle kijk en willen ons alleen aanpassen als het echt niet anders kan. Bang dat

wij onze ervaringen in de prullenmand moeten gooien en opnieuw moeten leren, gelijktijdig met de

jongere garde.

Wij zien het niet en wij willen niet: Kijk maar naar de wachtrijen bij Schiphol, we hebben niets geleerd.

2. Gesloten Kringlopen in de natuur.

- De grond, het water, de lucht en het licht geven energie aan de levende cellen, die groeien. Na het seizoen vindt afbraak plaats (recycling), tot grond, water, lucht en levende cellen.

- Dus waar je mee begint wordt ook mee geëindigd. De wereld levert basisproducten en ontvangt ze terug.

- De levende cellen kunnen muteren, dat is de Schepping door Evolutie. Dus mijns inziens geen Schepping van soorten maar Schepping van de basis en ontwikkelingen door mutatie. Vandaar dat de aanloop tot de meercelligen miljarden jaren heeft geduurd en deze Schepping functioneert nog steeds.

Voorbeelden van hoe dit werkt in de natuur:

- Bij planten: Beginnen met aarde en zaad, het zaad gaat groeien, bloemen verschijnen, planten kunnen zich repareren. Dit repareren door middel van afgebroken bloemen, dan groeien er nieuwe bloemen, of als er op de plant is gestapt, dan richt deze zichzelf weer op. Daarna wordt er zaad gezet en kan geoogst worden. Het restant is compost, deze wordt gerecycled tot aarde.

- Bij bomen: Beginnen met aarde en zaad, het zaad gaat groeien, bomen kunnen zich repareren. Dit repareren gebeurt doormiddel van het afdekken van de wonden van afgebroken of afgezaagde takken. De bladeren en afgebroken takken worden gerecycled tot aarde.

- Bij dieren: Beginnen met de bevruchting; de vrucht groeit en wordt geboren. Veel veelal primitieve dieren kunnen zich repareren. Een verloren staart van een salamander groeit weer aan. Het volwassen dier sterft en wordt gerecycled tot aarde.

- Oogsten door de mens: Zowel bij planten, bomen en dieren kan geoogst worden: nectar; zaden; noten; bessen; stammen; takken; vlees.

- Bij visserij, jacht of verzamelen (b.v. paddenstoelen, bosvruchten etc.) alleen wat er meer is dan de soorten nodig hebben om voort te bestaan, dus geen overbevissing, overbejaging of over-verzameling en dat is vaak het probleem.

- Het recyclen houdt in dat alle rommel (vervuiling) in lucht, water, bodem wordt opgeruimd.

2.1 Gesloten Kringlopen in Natuurreservaten tot in de bebouwde kom.

- De Gesloten Kringlopen in de Natuurreservaten zijn gelijk aan de Gesloten Kringlopen in de natuur.

- Bij de verbindingen tussen de verschillende natuurreservaten is de breedte, lengte en inrichting belangrijk. Al naar de lengte van de verbinding zijn schuilmogelijkheden van belang: vogelbosjes en bomen voor vliegroute; bosjes en water voor zoogdieren; amfibieën poelen; bijen- en vlinderweitjes voor voedsel en nestmogelijkheid. Ook de plantenwereld, die daar thuis hoort, moet zich kunnen verplaatsen.

- Verbindingen met bebouwde kom: Deze kunnen soortgelijk zijn echter over het algemeen beperkter. Van belang is dat de soort dieren die daar voor (kunnen) komen zich kunnen verplaatsen. Hierbij aandacht voor bomen voor vliegroute, struiken, over hoekjes en loopgoten onder wegen en bruggen en langs sloten.

- Binnen de bebouwde kom: Hierbij moeten de hoofdroutes worden uitgezet en sub routes in de wijken, waarbij het maaibeleid (maaien en afvoeren); vliegroutes voor vogels en loopgoten voor zoogdieren, kikkers een insecten een belangrijke rol spelen.

- Pas op! Elke weg of bouwwerk is een blokkade voor de planten en dierenwereld! Probeer deze blokkade bij werkzaamheden te voorkomen of op te ruimen.

- Vooral het onderhoud van deze wegen voor de natuur is van belang. Groenonderhoud is vaak een financiële sluitpost bij een gemeente, daar moeten we vanaf. Onze gezondheid verbetert door het groen!

2.2 Gesloten Kringlopen en inrichting van natuurtuinen.

Een aantal uitgangspunten voor inrichting en beheer:

- Insecten en kikkers zijn koudbloedig en hebben warmte, dus de zon nodig. De koude kant van de tuin, de noord en de oostzijde, afschermen met b.v. takkenrillen. (zie bijlage 12.3)

- Gebruik biologische (gekweekt zonder kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen) inheemse bomen en struiken met bessen, noten en zaden voor de vogels. Kies bomen en struiken die geknot kunnen worden, anders ontstaat er een bos in uw tuin. (zie bijlage 12.2) Minimaal 2 exemplaren van 1 boomsoort aanplanten. Onderhoud: gefaseerd. Het ene jaar de ene boom snoeien en een paar jaar later de andere boom. Dan blijft het dierenleven om de boom in tact. Welke bomen, bij de opwarming van de aarde, hier geplant moeten worden zal in de toekomst bekeken moeten worden.

- Biologische vaste planten of zaadmengsels (zie bijlage 12.2), die met elkaar het hele jaar bloeien, voor de insecten en aan het einde van het jaar voedsel geven aan de vogels en zoogdieren. Tevens waterelementen toevoegen.

- Hoe schraler de grond hoe rijker de plantengroei. Rijke grond geeft vaak slechts 1 soort b.v. brandnetel.

- Geen kunstmest maar compost uit eigen tuin, geen chemisch bestrijdingsmiddel en of gif maar biologische middelen. Geen geïmpregneerd hout, maar hard hout b.v. Kastanje.

- Tuin niet winter maar zomer klaar maken.

- Inrichting en onderhoud altijd gefaseerd werken, dus niet alles tegelijkertijd, want waar moeten dan de dieren heen.

- Schep de biotoop en de plant of het dier verschijnt meestal vanzelf.

Ontwerp van de natuurtuin: (zie bijlage 12.2 en 12.3)

- Een globale plattegrond van de tuin met de maten en de kompasrichting om de “koude kant” te bepalen.

- Wat wil de eigenaar van de tuin behouden.

- Bezoek van katten aan de tuin tegengaan door: afscherming met gaas, rollen op schuttingen, installatie met afschrikkend geluid, installatie met herkenning bewegende onderwerpen gekoppeld aan een sproeier installatie; koffiedik bij ingang in gaas. Het moet mogelijk blijven, dat egels de tuin kunnen bezoeken.

- Wat zijn de wensen van de eigenaar van de tuin. Wil hij/zij vogels, zoogdieren, amfibieën, insecten (vlinders, bijen e.a.), bomen, struiken, planten, bloemen etc.. Uiteraard met de oppervlakte rekening houden.

- Om dieren naar de tuin te trekken, geldt voor alle dieren hetzelfde: Ze willen voedsel, ze willen (soms) voortplanting; ze willen veiligheid. Dit is gemakkelijk te onthouden: VVV

- Voor vogels is dat een Vogelbosje met knotbare bomen. Een voederplank op 150 cm hoogte en één op de grond en water en een boompje (b.v. Meidoorn) vlak bij om in te schuilen. Nestkasten met opening op het oosten, zowel openkasten als kasten met een rond gat. Meerdere kasten, dan met verschillende diameter grootte opening. Dan broeden meerdere soorten vogels bij elkaar. Nestkasten in de klimop geven veiligheid. Er zijn ook mussenflats, waarin meerdere nestkasten bij elkaar. De mus is een kolonievogel.

- Voor zoogdieren is dat een boomstammen onderkomen afgedekt met gemaaid gras of iets anders. Nestkasten voor egels en vleermuizen. Zoogdieren, vogels en insecten huizen ook in takkenrillen.

- Voor amfibieën een paddenpoel van minimaal 3 x 3 meter met aan de rand riet. De Groene kikker overwintert in de modder, denk om voldoende water ’s winters bij vorst aan de zuidzijde. De rest overwintert in muizengaatjes en onder afgevallen bladeren.

- Voor vlinders en solitairebijen/wespen zijn nectar planten noodzakelijk en voor de vlinders komen daarbij de waardplanten voor de rupsen. Brandnetel is de waardplant voor de mooiste 5 Nederlandse dagvlinders.

- De tuin gefaseerd onderhouden. Voorjaar, zomer, herfst wieden (niet schoffelen) vooral woekeraars. In de winter snoeien en knotten.

- Andere mogelijkheden zijn: composthoop; hooiruiter; muizenruiter; beestentoren; zandbak voor mussen en voor bijen; plat dak voor sedum; stenen stapelen; eetbare planten; medicinale planten etc.

- Nadere informatie over natuurtuinen bij Leen den Ouden ouden.l@chello.nl

3. Gesloten Kringlopen zonder invloed van de mens.

- Voordat de mens enige invloed kreeg op de Gesloten Kringlopen is op aarde al een enorme tijd verstreken.

De aarde bestaat ca. 5.000.000.000 jaar

De zichtbare natuur bestaat ca. 500.000.000 jaar

De mens bestaat ca. 5.000.000 jaar

De moderne mens bestaat ca. 300.000 jaar

Het einde van het steentijdperk ca. 10.000 jaar

- In die tijd is er veel gebeurd. Soms stierven grote delen van de natuur uit. Aanvaringen met kometen en andere oorzaken. De schollen met de werelddelen verplaatsen zich. Was het eerst een groot aansluitend gebied, nu heeft het zich verplaatst. Ook hebben we een aantal ijstijden gehad en over 10.000 jaar ligt de nieuwe ijstijd voor de deur. Lees maar in De menselijke maat van professor Salomon Kroonenberg. (bijlage 12.5)

- Maar de natuur heeft ook het nodige opgebouwd zoals steenkolenlagen, olie, gaslagen, zuurstof e.a., die wij nu in een sneltreinvaart afbreken. Dat is ook het probleem waar wij nu in zitten.

- De kern is, dat door mutatie, vooral na de “rampen” de natuur zich snel aanpaste. Zo zit de Schepping/Evolutie in elkaar. Ondanks al deze gebeurtenissen is de ontwikkeling van de aarde steeds doorgegaan. Nog steeds onderzoeken de mensen de natuur en de aarde. Zij verbazen zich vaak over de ontwikkelingen.

4. Gesloten Kringlopen met invloed van de mens.

Historie.

- De mens is begonnen met verzamelen, jacht en visserij. Dat was oogsten van wat de natuur bood. Lukt het niet dan trokken ze verder. Zij waren nomaden.

- Daarna zijn ze begonnen om granenzaad te zoeken en in een veld te zaaien. Vee werd gedomesticeerd en in weiden gehouden. De mens vestigde zich ter plaatse en gaf het nomadebestaan op.

- De mens had tot op dat moment weinig invloed op de natuur van de aarde. Laten we stellen, dat was tot het einde van het stenentijdperk zo’n 10.000 geleden.

- Daarna ging de mens onderzoeken en zich specialiseren. Experimenteren met delfstoffen zoals koper, ijzer e.a., dat had een vervuilende werking. Maar ook het specialiseren vroeg een andere organisatie en de machtsverhoudingen werden georganiseerd. De gesloten kringlopen werden hiermee verlaten.

- De mens heeft zich altijd bezig gehouden met iets te maken (produceren), het product te gebruiken, het product eventueel te onderhouden (repareren) of gedeeltelijk te slopen (een beetje recyclen?) of af te danken (weg te gooien).

- Bij het produceren werd het rest materiaal of materiaal van productiefouten, afval. De productie gaf vervuilende stoffen af (gassen) of afval van hulpmaterialen (olie). Uiteindelijk bleef er rommel over in de lucht, water en bodem.

- Dit kwam ook voor in de landbouw. Ik heb het staartje meegemaakt van het roten van het vlas, dat stonk enorm en het gehele gebied werd er door vervuild.

- Bij het gebruik en onderhoud werden materialen en hulpmaterialen gebruikt en de vervangen materialen weggegooid. Bij het afdanken en het slopen gebeurde het zelfde.

- De industriële revolutie zetten deze methode grootschalig voort. Produceren met steenkool, olie, delfstoffen, chemische producten en machines met vervuilende methoden. Het echte probleem is, dat wij steenkool, olie, gas, die in miljoenen jaren zijn opgebouwd, in 200 jaar verbruiken, dit geeft de “rommel”.

- De producten waren niet duurzaam. Reparatie zinloos omdat het product vaak zo goedkoop was. Recycling is een kostbare techniek en wordt zeer weinig toegepast. Zo worden de elementen op de afvalhoop gegooid. Gezien de grondstoffen voor chips en mobieltjes haast niet zijn te krijgen, gaat men nu de oude mobieltjes wel verzamelen. Maar recyclen hoort heel anders plaats te vinden.

- De wereld levert producten en krijgt afval terug.

De oorzaken dat deze foute methode altijd is gevolgd:

- Vroeger maakte de mens zich niet druk over afval, stank etc., dat was de rommel die overbleef. Was men rijk, dan ontvluchtte men deze rommel en ging buiten de stad wonen, aan de Vecht en in het Gooi. Tijdens de industriële revolutie – door de rijke industriëlen ontketend voor eigen gewin en niet voor een betere wereld - probeerden de arbeiders, moeizaam door schade en schande, een leefbare wereld voor zichzelf op te bouwen. Naar de rommel, het resultaat van de productie, werd niet gekeken.

- De wereldhandel heeft zich na 1970 ontwikkeld. Wie het goedkoopst kan leveren heeft de order. De helft van de zeecontainers is gevuld met halffabricaten. Hoeveel verplaatsingen tot het eindproduct? Hoeveel storingen, b.v. een containerschip zit vast in het Suezkanaal of grondstoffen voor halffabricaten zijn niet te krijgen en de dure eindproducten wachten op dat ene onderdeeltje. Komen we hier nu langzaam van terug?

- De technologie ontwikkeling is wereldwijd, hierin wordt geïnvesteerd, terwijl aan eenvoudige oplossingen voor honger en ziekte minder aandacht wordt gegeven. Hoeveel vervuiling en verspilling vindt daar plaats?

- [LOd1] Wat moet anders!

- We moeten schoon produceren rekening houden met recycling en repareren.

- De overheid gaat niet slim om met het bedrijfsleven. Goede ontwikkelingen subsidiëren en verkeerde ontwikkelingen belasten. Zo zijn wij van loodhoudende benzine over gestapt naar loodvrij benzine. Doe dat ook voor gerecyclede plastics of voor de visser die zijn schipwel heeft aangepast.

Bedrijven, die uitstellen en uitstellen aanpakken zoals Tata Steel en Dupont.

- De mensen zeggen dat de economie moet groeien voor de groei van de wereldbevolking. Dus veel produceren, maar dat is alleen voor de rijke landen. De arme landen moeten nu echt geholpen worden. Een AOW voor die bewoners, immers ze nemen nu veel kinderen om tijdens hun oude dag verzorgd te zijn. Dit is terecht want wij sturen hun wel de klimaatverandering op hun dak, zodat zij niet meer hun producten kunnen verbouwen. Uiteraard is het grote probleem, dat de organisatie van die landen niet democratisch is. Vooral opleiding en kleinschalige financiering kunnen helpen. Dus inzetten hoe en waar wij ze wel kunnen helpen.

- Het resultaat tot op heden is, dat we in Nederland, naar verhouding, 3x zoveel gebruiken als de wereld kan produceren. Dus daar zijn 3 aardbollen voor nodig, als de gehele aarde zo zou willen leven. Als we ons gebruik inkrimpen kan dit cijfer lager worden. Als we zo doorgaan is dus slechts voor 3 miljard mensen plaats op deze aarde in plaats van de huidige 9 miljard. Wij moeten ons realiseren, dat we moeten produceren wat echt bruikbaar is. Een groot aantal dezelfde soort producten is dat slim? De supermarkt staat er vol mee. Een uitgebreide mode wereld, waarvan 30% nieuw – als onverkoopbaar – wordt weggegooid? De Chinezen hadden in het verleden allen dezelfde kleding, dat was toen efficiënt en kon iedereen gekleed worden. Zoveel automodellen is dat nodig?

- Een belangrijk punt uit het bovenstaande betoog is. Alles wat we maken moet gerecycled worden. Is er niets meer, dan uit de bovenste 2 meter van de aarde of in gebieden met vulkaanuitbarstingen delfstoffen winnen. De grote discussie is, dat dit het streven moet zijn. We gaan vanaf nu hieraan werken en proberen het winnen uit de mijnen etc. tot het uiterste te beperken. Mogelijk op zoek naar nieuwe grondstoffen. Jeugd studeer techniek!

- De aarde wordt nu leeggeroofd aan energie, delfstoffen en biologische producten, die maar beperkt aanwezig zijn. Het nageslacht heeft dadelijk weinig alternatief meer.

- Wij hebben het over duurzame producten. Het moet worden beschreven hoe deze moeten zijn! Mogelijk kunnen Iso en Nen hierbij een aanzet geven. Maar de huidige kreet “duurzaam” is m.i. zinloos.

- De stoorzender is de mens zelf. Als een mens een bepaalde manier van werken heeft, dat heeft hij zo geleerd, dat is zijn ervaring, hij wil die behouden en is tegenveranderingen. Alleen de jonge mensen en mensen, die zelf zien dat het zo echt niet meer kan, zijn bereid te veranderen.

- Gaan we naar een nieuwbeleid, dat uitgaat van gezond voedsel, duurzame kleding, duurzame woningen en werk dat de Gesloten Kringloop zoveel mogelijk volgt?

5. Gesloten Kringlopen en menselijke activiteiten akkerbouw, veeteelt, visserij, jacht en verzamelen. (organische stoffen)

- Tijdens de boerenprotesten (2022) is gebleken dat de biologische boeren zich min of meer afzijdig houden. (zie bijlage 12.6.)

- Bij biologische teelt hebben we te maken, dat de koeien zelf hun medicijnen kunnen vinden in het weide gebied, dat is geen Engels raaigras, maar kruidenrijk weiland. Hierdoor is de melk en het vlees niet bevuild met bestrijdingsmiddelen.

- Het is gebleken dat de productie uit volkstuinen 3 tot 4x hoger is dan in de massale landbouw. Er wordt alleen gekweekt wat men echt wil gebruiken. De aanplant is afgestemd op het gebruik. De zorg aan het product is intensiever.

- 33% van het voedsel wordt weggegooid.

- We hebben vegetarisch vlees en er wordt gewerkt aan kunstvlees, dat opgekweekt gaat worden.

- Het gewicht aan zoogdieren bestaat voor 30% uit mensen; 67% uit vee en slechts voor 3% uit wilde

dieren. Het is absurd, dat één soort “zoogdier” zo’n overwicht heeft gekregen op de totale zoogdieren

populatie.

- Laten we eens kijken hoe dit zit bij akkerbouw, veeteelt, visserij, jacht en verzamelen.

De natuur wordt vergeleken met het handelen van de mens.

- Natuur plantenrijk Mens plantenrijk - Akkerbouw

Aarde en zaad Aarde en zaad

Groeien * Massale aanplant, daarvoor zijn kunstmest, gif en

bestrijdingsmiddelen noodzakelijk.

Repareren Massale aanplant, daarom bestrijdingsmiddelen nodig.

Oogsten* Massaal, daarom mechanisch en dus goedkoop.

Compost/recycling* De omvang van de compost onvoldoende, dus kunstmest.

Toelichting:

* Door massale aanplant zijn tijdens het groeien kunstmest en bestrijdingsmiddelen noodzakelijk. Deze verdwijnen in de grond, het water, maar ook in het eindproduct en zo in de consument. Welke gezondheidsklachten levert dit op? Ook de waterzuivering heeft daar problemen mee.

* Het oogsten is door de massaliteit een voordeel. Het oogsten, wat je echt nodig hebt, kan problemen opleveren, het moet van het land af. De verpakkingen, weggooien en overproductie zijn een probleem.

* Gemengd bedrijf kan helpen wat de akkerbouw bij het oogsten over heeft kan naar het vee en wat de akkerbouw bij de compost te kort komt kan het vee met ruwe mest leveren. (Gesloten) Kringlopen.

- Nu hebben de (biologische) boeren een winkeltje op het bedrijf, maar de afstand tussen producent en consument is te groot. Ze zouden in een coöperatieve vorm winkels op winkelcentra in de stad moeten plaatsen en hun clientèle daar moeten werven.

- Op 14 juli 2022 was op het nieuws, dat het tijdens de corona goed is gegaan met de boerenwinkels. Mensen hadden geld over omdat ze niet weg konden en daar geen geld aan konden uitgeven. Het gaat nu weer slechter omdat het geld anders besteed wordt. Zie je wel!

- Het assortiment inperken. Vele malen het zelfde artikel in een andere verpakking is zinloos. Opbouwen van een assortiment vanaf echt noodzakelijke basis artikelen tot een bepaald niveau, waar we mee kunnen leven. Het zijn alle producten zonder bestrijdingsmiddelen, gif en kunstmest. Overheid speel hierin een belastend en ontlastend rol! Geen BTW en een verhoogde BTW en belasting. Verzin nieuwe producten.

- Wel zou een consument moeten kunnen zien hoelang een agrariër al met biologische landbouw bezig is.

Dit om enigszins te beoordelen op welk niveau het biologische zich bevindt.

- Een biologische aanpak is mogelijk. (zie bij veeteelt.)

- Natuur dierenrijk Mens dierenrijk – Veeteelt

Voeden * Aanvoer van voedselbrokken buiten de eigen kringloop.

Groeien* Massaal, hierdoor ziekten en zijn medicijnen nodig.

Repareren Alleen raaigras, geen kruiden, dus medicijnen noodzakelijk.

Voortplanting Fokken en de bevalling niet meer zelfstandig mogelijk.

Oogsten Massaal en daardoor dieronvriendelijk in vleesfabrieken.

Compost/recycling* Stront en urine. Nog steeds geen passende oplossing.

Toelichting:

* Voedselbrokken en wintervoedsel moet zelf worden geproduceerd binnen de Gesloten Kringloop.

* Vooral de ziekten zorgen voor het ruimen van hele stallen met duizenden dieren. In de biologische teelt zijn dit geen problemen, door andere voeding is ruwe stront mogelijk.

* Bij gemengd bedrijf is ook ander voedsel uit de akkerbouw beschikbaar.

- De boerenprotesten hierover een aparte bijlage 12.6

- Er zijn projecten, die onderzoeken of het mogelijk is gras machinaal om te zetten in melk. De initiatiefnemer hiervan is de agrariër, die zelf met het Vegetarisch vlees is begonnen. Dit zou de veeteelt een heel ander beeld geven.

Visserij, jacht en verzamelen.

Toelichting

- Visserij moet een integraal onderdeel worden in onze voedselvoorziening. Schone productie en beveiliging op over bevissing!

- Oogsten is wat overblijft zonder de Gesloten Kringloop te verstoren. De aarde en de natuur is de basis van ons bestaan. Wij zijn hier onderdeel van. Vooral de 3^e wereld dient tegen industriële visvangst te worden beschermd. Ook de walvisvangst is echt niet wetenschappelijk meer.

- Het kweken van vis grootschalig is af te raden. Het leegvissen van de oceanen door industriële vissers moet voorkomen worden. Dit is geen oogsten maar vernietigen.

- Veel gaat naar honden en kattenvoer. Moeten we daar iets aan doen?

- Vooral die ene visser, die zijn schip geheel heeft aangepast, dient gesubsidieerd te worden. Overheid waar blijf je? De rest van de vissers doet mee met het boerenprotest. Het echte probleem is, dat de handel niet kijkt naar “is de vis schoon gevangen”. Ze houden hier bij de prijs geen rekening mee. Dus overheid grijp in!

- Wat betreft de jacht kan je de Oostvaardersplassen als voorbeeld nemen. Dit is een natuurreservaat helaas ontbreken de verbindingswegen, dus gaat het fout. “Elke weg is een blokkade voor het planten en dierenrijk”.

Oplossing: Een verbindingsweg naar zuid Flevoland, vandaar zwemmen naar de overzijde en een verbindingsweg naar Veluwe en het rivierengebied de uiterwaarden. Zijn dan de populaties op een bepaald niveau, dan kan er geoogst worden. Geen overbejaging.

- Verzamelen wordt, tot op heden, in Nederland niet veel gedaan. In Duitsland wel (paddenstoelen en truffels). Bepaal de oogst grootte. Geen over-verzameling.

Conclusie:

- Met de agrarische sector moeten afspraken worden gemaakt. Wie willen stoppen, wie willen over naar biologische teelt, naar natuurbeheer, weidevogel bescherming, naar iets heel anders. Overheid aan de slag!

- Bij visserij moet een soortgelijke oplossing toegepast worden. Kijk naar de Europese vloot. Pas de vloot aan. Reken af met de individuele vissers. Even Frankrijk overhalen en Nederland wat afremmen.

- De jacht zal professioneler georganiseerd moeten worden evenals het verzamelen. Breng structuur aan in de organisaties.

- De eerste generaties zullen hier voldoende werk aan hebben. Vermoedelijk kunnen nog honderden punten worden aangevuld.

- Overheid verlaat uw liberaal beleid, ga regeren, gebruik uw hersens en zorg voor oplossingen. Wij krijgen nu de rekening gepresenteerd van 10 tallen jaren gedogen en niets doen.

- Overheid beloon (subsidieer), die het goed doen, help (subsidieer) die het goed willen gaan doen en bestraf (heffingen) die het fout (blijven) doen. Denk aan de loodbenzine handel.

- Hiermee sluit ik het organische stoffen stuk af.

- Het anorganische stoffen deel is nog veel problematischer.

6. Gesloten Kringlopen en menselijke activiteiten productie en dienstverlening. (anorganische stoffen)

- Natuur de mens Mens aarde

Delfstoffen en mineralen e.a.* Winnen is eindig. Op is op.

Olie, gas en steenkool * Winnen van energie is eindig. Op is op.

Produceren* Productie niet schoon, niet duurzaam, geen recycling.

Vervoer* Vervuiling, dus rommel, verbruik energie.

Eindproduct* Producent stopt hier zijn bemoeienis. Hoe recycling?

Repareren* Geen rekening mee gehouden. Product te ingewikkeld en niet

robuust genoeg gebouwd.

Recycling* Nu door de overheid is dat terecht? Dat moet door de producent georganiseerd en gedaan worden.

Toelichting

6.1 Delfstoffen en mineralen.

- Winnen van delfstoffen is eindig, dus recycling van producten noodzakelijk. Anders winnen uit de 2 meter bovenlaag van de aarde of uit vulkaan uitbarstingsgebieden. (zie punt 4.).

- De mijnen dus alleen in noodgevallen gebruiken. Immers de wereld moet leefbaar blijven voor ons nageslacht.

- Bij de winning geen rommel produceren in lucht, water en op en in de grond. Dus geen gas, geen materialen, geen vloeistof.

6.2 Energie.

- Olie, gas en steenkool vervangen door zon, wind, waterstromen, zonenergiecentrales en alle andere mogelijkheden, zoals rest warmte van processen e.a.. Duurzame processen met duurzame producten.

- Zonnepanelen op daken van particulieren en bedrijven zijn belangrijk. De zonontvanger en de energie gebruiker zijn zo dicht mogelijk bij elkaar, dus een minimum aan energieverlies en een maximum aan rendement.

- Zorg voor maximale zonontvangst. Maak b.v. gebruik van knotbare bomen, die worden niet te hoog.

- Ontwikkel het rendement van de zonnepanelen en maak ze 100 % recyclebaar.

- Elektriciteitsnet aanpassen inzake de terug geleverde stroom.

- De terug geleverde stroom, die niet nodig is omzetten naar waterstof of andere opslag.

- De warmteterugwinning (renewable energy) b.v. uit afvalwater etc. Deze wet van behoud van energie dient verder onderzocht en toegepast te worden.

- De zonenergiecentrales aanleggen in gebieden met maximum rendement.

6.3 Produceren.

- Vóór het opzetten van een productlijn met meerdere soorten producten wordt de recycling/reparatie organisatie opgezet. Tijdens het ontwerpen van een nieuw product wordt gelijktijdig het recycling/reparatie ontwerp gerealiseerd (bijlage 12.4)

- Duurzame artikelen, die gemaakt worden uit standaard artikelen die gemaakt worden uit standaard materialen; standaard maten; standaard duidelijke robuuste constructies; Nen en Iso.; geen chemische producten verwerken in/op producten (verf, lijm, draden), Standaard maten voor alle inbouw, dit voor langere tijd b.v. de levensduur van een huis.

Dit verder uitwerken! Dit is van belang voor schoon geproduceerde producten, dus zonder rommel en standaard reparatie en recycling. Zodat montage reparatie en recycling mogelijk blijft.

- Chemische producten en gif producten in principe niet gebruiken. Het kan zijn dat deze producten wel in de natuur voorkomen. Dan deze producten gebruiken, in verhouding tot deze producten in de natuur voorkomen, zodat de aarde hierdoor niet wordt vervuild!

- Kleding geen mode veranderingen in de gewone kledingindustrie.

- Al deze artikelen een standaard merkteken en een standaard omschrijving etc.

- Starten met standaard duurzame halffabricaten, daarna met standaard duurzame eindproducten, die veel gebruikt worden door particulieren. Het aantal standaard duurzame producten en halffabricaten steeds verder uitbreiden (standaardisering).

- Vaak zijn producten nodeloos ingewikkeld gemaakt, bestaande uit te veel componenten. Iets moeilijk maken kan iedereen. De kunst is om iets eenvoudig te maken.

- Bij het ontwikkelen van het product het model ontwikkelen met een minimale slijtage.

- Bij de productie de materialen die overblijven klaar maken voor recycling.

- Bij productie geen rommel produceren in lucht, water en op en in de grond. Dus geen gas, geen materialen, geen vloeistof.

Voorbeelden:

- Grote bedrijven (b.v. Ikea) moet recyclebaar houtwerk gebruiken. Dus geen lijm en bekleding met chemische stoffen maar biologische lijm en bekleding, die in de kringloop weer tot basisproducten gerealiseerd worden.

- Verpakkingen in karton, plastics, e.a. zullen vermoedelijk anders gerecycled worden. Het is verplicht, dat alles tot 100% gerecycled wordt. (geen rommel).

6.4 Vervoer.

- Alleen waar dit voor de productie of distributie noodzakelijk is.

- Vliegtuigen dienen financieel behandeld te worden als alle andere vervoermiddelen. Belasting op brandstof, belasting inzake luchtvervuiling; broeikasgassen; ultrafijnstof; stikstof; geluidsoverlast.

- De kerosine te vervangen door waterstof of een andere nieuw te ontwikkelen brandstoffen. Het kan zijn dat in de toekomst de elektromotor en een ander soort accu (met zoutoplossing?) wel mogelijk wordt. Het gaat er om, dat de brandstof uit groene energie komt. (uit zon, wind etc.)

- Scheepvaart niet voor de helft te gebruiken om halfproducten te vervoeren.

- Schoon vervoer. Geen vervuilende dieselbrandstof. Mogelijk schepen met zeilen, zonnepanelen in romp e.a. slimme oplossingen, zodat zij met een minimale hoeveelheid waterstof kunnen varen.

- Treinen zijn volgens deskundigen te duur in aanleg van het spoor. Toch zou een hoge snelheid verbinding in Europa onderzocht moeten worden. Treinen als in Japan op viaducten. Niet door bergen maar om bergen heen?

- Auto’s voor vracht op waterstof. Zij dienen zich te houden aan de regels inzake het produceren.

- Maak een paar standaard duurzaam auto modellen.

- Auto’s voor particulier zoveel mogelijk in een huur systeem. Ingeven in mobiel wanneer je een bepaald type auto huurt en waarheen je gaat. Instappen en automatisch laten rijden naar bestemming, uitstappen en bedrag betalen. Vermoedelijk hebben we dan nog maar een beperkte hoeveelheid auto’s nodig. In oktober 2022 op TV. Men verwacht in 2050 auto’s, die geheel op zonne-energie zullen rijden. De ontwikkelingen op de media volgen.

- De eigen privé wagens zullen zwaarder belast moeten worden. Opletten overheid!

6.5 Eindproduct.

- Het afleveren van het huidige eindproduct is de eindverantwoordelijkheid van de producent. Dat moet veranderen. Hij is (ook) verantwoordelijk voor de recycling.

- Emballage van eindproducten is een groot probleem, slechts 38% van de plastics kunnen worden hergebruikt. Plastic emballage moet voor 100% hergebruikt kunnen worden. Overheid doe wat!

- Het blijkt dat de gerecyclede plastic emballage duurder is dan de nieuwe emballage, dus deze wordt niet gekocht. Overheid waar blijf je? Een extra belasting op nieuw plastic en minder belasting gerecycled plastic.

- Denk aan biologische emballages, riet e.d. bewerken met mycelium tot modellen in plaats van plastics. Het is zwaarder (dus minder economisch) maar wel recyclebaar (dus beter voor milieu) geen vervuiling.

- Als het eindproduct nog goed is, maar u gebruikt het niet meer, breng het dan naar de kringloopwinkel.

6.6 Repareren.

- De producten moeten eenvoudig reparabel zijn, volgens een standaard instructie. (zie bijlage 12.4)

- De tijd van verkoop van onderdelen over een vooraf bepaalde periode, voor reparatie en revisie.

- Het product moet robuust en niet ingewikkeld worden gebouwd zorg voor simpele reparaties.

- Het repareren moet goed staan aangegeven en mogelijk zijn. Eventueel door aparte organisaties.

- Bij reparatie geen rommel produceren in lucht, water en op en in de grond. Dus geen gas, geen materialen, geen vloeistof.

6.7 Recycling. (zie bijlage 12.4)

- Voordat er geproduceerd wordt moet de organisatie van de recycling gerealiseerd zijn en tijdens het ontwerp van het product moet de recyclingmethode van dat product gerealiseerd worden.

- Het eindproduct wordt door de producent (gratis) opgehaald en door zijn organisatie gerecycled.

- De producent zorgt voor een standaard recycling tot basis producten, zowel in organisatie als voor het betreffende product. (zie bijlage 12.4)

- Gezien de recycling is het interessant, de halffabricaten zelf of dicht in de buurt te produceren. Hierdoor ook minder afhankelijk van problemen wereldwijd. Immers van het standaard halffabricaat is de productie bekend. Het halffabricaat dient aan de gestelde norm te voldoen.

- Dit is niet economisch maar wel duurzaam en dat is het belang voor de toekomst van onze planeet.

De producent moet niet meer bepalen, dat het product een “te lange” economische levensduur heeft. (vroeger lampen van Philips)

- Als het gerecyclede materiaal op is, blijft over, het materiaal te verzamelen uit de bovenlaag van 2 meter of te delven in afvalhopen of op plekken van vulkaan uitbarstingen.

- Bij recycling geen rommel produceren in lucht, water en op en in de grond. Dus geen gas, geen materialen, geen vloeistof.

Het probleem is hoe komen wij aan Delfstoffen en Mineralen. Vandaar dat we een paar generaties nodig hebben om zover te komen. Techniek en inzicht zijn van het grootste belang om de aarde te redden.

7. Rommel consument.

- Of de overheid deze dienstverlening blijft geven is de vraag. Immers de fabrikanten zijn de deskundigen en die blijven nu buiten schot. Het wordt een specifiek gebeuren.

- Splitsing zal heel duidelijk plaats moeten vinden. Zoals het er nu voorstaat in GFT; plastic/blik, oude apparatuur en papier. Hoe verzamelen, dat retour moet naar de producent?

- Wat er verder in de bak zit moet worden uitgezocht. B.v. plastics met zilver(papier?) binnenkant, deze moet worden aangepast, zodat deze in het plasticafval meelopen. Verpakkingen medicijnen aanpassen in zuiver plastic en allerlei tekstinformatie apart op papier. Babyluiers en ga zo maar door.

- Het is de bedoeling een geringe hoeveelheid over te houden, die helaas verbrand moet worden.

8. Rommel opruimen.

- De rommel, die wij tot op heden hebben gemaakt moet opgeruimd worden. Dus in het heelal, lucht, water, land en bodem. Producenten en dienstverlening dienen verder geen vervuilende activiteiten meer te produceren. De vervuiling moet gerecycled worden. Vandaag op de TV, dat een ziekenhuis een proef neemt om medicijnen terug te nemen en (na keuring) opnieuw te verstrekken. Dit levert miljoenen op.

Zou dat bij particulieren ook niet kunnen?

Heelal.

- Het opruimen van restanten van satellieten, raketten e.a., dit ook in verband met aanvaringen. Voor iedere afgevuurde raket zou in fonds een bedrag gestort moeten worden, dat bedrag wordt gebruikt om de restanten op te halen en naar de aarde terug te brengen en daar te recyclen.

Lucht.

- Het opruimen van de vervuiling door producenten en dienstverlening.

- Productie, dienstverlening, luchtvaart, scheepvaart, rail- en wegvervoer dienen geen vervuilende stoffen uit te stoten ook geen fijnstof.

- Geen CO2 uitstoot door alle categorieën. Eventueel de CO2 opslaan in de bodem tot de volgende ijstijd.

Water.

- Plastics, microplastics en andere vervuilende stoffen opruimen. Ook de mens is al met microplastics besmet.

- Vervuiling door medicijnen, fabrieksafval, scheepvaart, huishoudelijk afval opruimen.

- Voor de medicijnen en ziekenhuis afval zullen procedures bedacht moeten worden om vervuiling te voorkomen. Ook voor medicijnresten in uitwerpselen.

Land.

- Stoppen met alle rommel activiteiten, ook opslag die daar niet thuis hoort.

- Stoppen met kappen van oerwouden voor veeteelt en aanleg van plantages. Hoeveel medicijnen kunnen wij nog uit het oerwoud halen?

- Bestrijdingsmiddelen, gewasbescherming, chemische middelen en afval, bij Gesloten Kringlopen moeten deze stoffen niet meer worden gebruikt of anders gerecycled worden.

Bodem

- De mijnen en de rommel die daar is ingestort opruimen.

8.1 Inslagen enKernenergie. De daarbij mogelijke gevaren.

- De aarde is herhaaldelijk door inslagen van kometen en materiaal uit de ruimte getroffen. De laatste keer ca 65.000.000 jaar geleden, toen de dinosaurussen het veld moesten ruimen en de zoogdieren de kans kregen zich verder te ontwikkelen. Zo’n inslag heeft dus geweldige gevolgen.

In 1987 waren er plannen om dit probleem aan te pakken, door een satelliet op de komeet af te sturen. Tot 2018 zijn dit, na 30 jaar, nog steeds plannen. In 2020 is er iets ontwikkeld, echter voor kleine brokstukken. In 2022 is dit uitgevoerd. Een klein brokstuk is geraakt, Gelukkig dat deze proef geslaagd is.

Belangrijk is natuurlijk de afstand tot de aarde, hoe groter de afstand hoe kleiner de hoek kan zijn. Tevens is natuurlijk de zwaarte van de komeet van cruciaal belang.

- Gelukkig komen de zware inslagen zeer zelden voor, maar ook de kleinere inslagen kunnen enorme gevolgen hebben.

- Als we een groot aantal kerncentrales bouwen is de kans van een ramp groot.

- Ook kerncentrales op breuklijnen zoals in Japan kunnen rampzalige gevolgen hebben.

- Stoppen met kernenergie en het huidige afval kilometers diep opbergen is de beste oplossing, maar let altijd op de ontwikkelingen:

- Nu in 2022 wordt een kerncentrale ontwikkeld, die met uranium 235 kan worden gestookt. Dat is veel minder krachtig dan uranium 238. Het zou mogelijk zijn het kernafval – dat nu is opgeslagen - weer in productie te nemen. Het afval dat uit dat proces vrij komt, zou na 200 jaar een straling hebben van gewoon uraniumerts. De voorraad aan deze uranium is in de VS voldoende om 600 jaar alle energie te leveren voordat weer uranium uit de mijnen moet worden gehaald. Als dit werkelijk gerealiseerd kan worden, zal de kernenergie anders beoordeeld kunnen worden. Immers de lange tijd van stralingsgevaar is het grote probleem van kernenergie. Het probleem van een inslag of vulkaan uitbarsting blijft. Dat is de afweging. Wel kunnen wij hierdoor respijt krijgen om de zonne-energie verder te ontwikkelen, want de zon geeft in 1 dag meer energie, dan wij in een jaar tijd nodig hebben. Dat moet toch lukken binnen 600 jaar.

9. Leefregels.

Wat u er zelf aan kunt doen:

- Het leven bestaat uit werken, wonen en ontspannen. Het is belangrijk, dat het ontspannen zich afspeelt in een groene omgeving, de natuur. Dat is zeker goed voor uw gezondheid. Werk daar aan mee!

- Beoordeel gestelde oplossingen van de overheid en probeer te beoordelen of deze de goede of de slechte kant uit gaan. B.v. subsidie geven aan de KLM, terwijl zij het luchtruim vervuilen en geen belasting betalen over de gebruikte brandstof etc..

- Probeer zelf zoveel mogelijk de Gesloten Kringlopen te volgen

- Scheidt het afval en breng het eventueel naar verzamelplaatsen.

- Breng iets wat u niet meer nodig heeft naar de Kringloop. Indien iets kapot gaat, probeer dat dan te repareren. Schaf aan wat echt nodig is en probeer er achter te komen of dit zo duurzaam mogelijk is.

- Reis milieutechnisch zo goed mogelijk. Het vliegtuig is – tot op heden - de slechtste.

- Vervuiling tegen gaan op alle gebieden waar dat mogelijk is.

- Bescherm de natuur vooral bij u in de buurt, dat is uw leefomgeving.

- Gebruik zoveel mogelijk Nederlands voedsel, bomen en planten. De wereldhandel in bomen en planten kan gevaarlijk zijn. Die bomen en planten hebben in Nederland geen vijanden in het dierenrijk. Hierdoor kunnen zij gaan woekeren. Maar ook kunnen insecten met planten meereizen, die enorme gevolgen kunnen hebben voor de natuur in Nederland.

- Steun financieel organisaties die het uitsterven van plant en dier voorkomen, door reservaat vorming. Dit is momenteel het belangrijkste wereld probleem, het uitsterven van dieren is nog nooit zo groot geweest, na de dinosaurussen. (zie bijlage 12.5 hfst.2)

10. Jeugd.

- Als je technisch bent kies dan die richting. Er zal veel moeten gebeuren om de goederen duurzamer te maken, zoals: minder slijtage, eenvoudige constructie, makkelijk te repareren en recyclebaar. Recycling methode ontwikkelen per product. Nieuwe grondstoffen ontwikkelen, die recyclebaar zijn. Vervuiling uit productie halen en de nu aanwezige vervuiling bestrijden en opheffen etc. .

- Als je economisch bent aangelegd dan kan je denken aan: Omvormen van het huidige bedrijfsleven in Gesloten Kringlopen. Recycling methoden ontwikkelen. Standaardproducten ontwikkelen etc.

- Afremmen van de wereld bevolkingsgroei. Dat is een van de belangrijkste punten.

- Ben je meer in natuur geïnteresseerd dan kan je denken aan: natuurbeheer; dierenpopulaties; visserij onderzoek; illegale handel in planten en dieren; bewaren wat we hebben etc.

- Kies geen vak, dat ook je hobby is. Zoek altijd naast je vak, dat je wel interessant moet vinden, een andere hobby. Zodat je de mogelijkheid hebt om als het werk te veel wordt, je even terug kan trekken in je hobby.

- Daarnaast is het altijd noodzakelijk, dat je je lichaam in conditie houdt, met welke lichaamsbeweging ook.

11. Slotwoord.

- In mijn betoog, ben ik uitgegaan van ervaringen in de natuur. Gezien, waar het niet goed gaat en aangegeven hoe dat opgelost kan worden. De kern is: “Te streven naar de gesloten kringlopen en het opruimen van de rommel te realiseren”. Dit streven zal zeker een aantal generaties duren, voordat het doel bereikt kan worden. Je weet dat de laatste oplossingen de meest kostbare zijn, tot hoever ga je?

- Met mijn betoog kan je beoordelen of een gebeurtenis de goede of de slechte kant opgaat. Wel moet je continue de ontwikkelingen in de gaten houden. Voorbeeld: Als de kernenergie een alternatieve richting uitgaat (weinig straling, korte looptijd afval), kan deze – als verbetering – een tijd worden vervolgd, totdat een goede oplossing is gevonden. Het blijft altijd een afweging tussen de problemen en welke oplossing het beste is.

- Ik wil je wijzen naar vier boeken, die mij verder hebben laten denken over de problemen.(zie bijlage 12.5)

- De menselijke maat van Prof. Salomon Kroonenberg.

Hij geeft een uitleg hoe de aarde is ontwikkeld en hoe de aarde zich gedroeg in het verleden. Hierop doorbouwend naar de toekomst, wat uiteindelijk zal leiden tot een ijstijd over 10.000 jaar. Let wel het is tichelroede lopen, kleine incidenten kunnen grote gevolgen hebben. Vandaar dat wij al kleine ijstijden hebben gehad na het begin van onze jaartelling. Ook het zakken en het stijgen van de zeespiegel hoort daarbij. Als alle sneeuw en ijs verdwenen is, zal de zeespiegel nog 90 meter stijgen en dat is al meerdere keren gebeurd. Vooral als je op grensgebied leeft van land en water (zoals wij), kan de aarde hard terugslaan. (zeespiegelstijging, vulkaanuitbarstingen, tropisch orkanen, tsunami’s etc.)

- De mens als God van Mark Lynas.

Dit boek gaat over het zelfde probleem van mijn betoog, echter de benadering is anders.

Hij gaat uit van de huidige stand van zaken en geeft aan tot welke grenzen wij mogen gaan. Soortgelijk als nu het probleem (dus de grens) van de boerenprotesten, de maximale uitstoot CO2. Hij geeft daarbij wel oplossingen om onder die begrenzing te blijven. Ik zal hierop ingaan.

Eigenlijk zijn al deze zaken terug te leiden naar een Gesloten Kringloop, zonder rommel en de aanwezige rommel opruimen.

. Hfst.1 De opkomst van de mens.

. Jammer, dat hij niet aangeeft of de aarde de aantallen mensen, met hun gedragingen wel aan kan. De meeste problemen hebben ook te maken met het aantal mensen. Er zou ook een “mens-grens” moeten zijn. Immers in de hele planten en dierenwereld is de toename en afname van een soort een golvende lijn. Bij één dierensoort – de mens - is dit niet meer zo, het is een opgaande lijn en dat klopt niet.

De schrijver gaat echter uit van de situatie, zoals hij nu is.

. Hfst.2. De biodiversiteit-grens.

Overal heeft de opkomst van de mens geleid tot vermindering van het aantal soorten dieren. Dit is vanaf het begin zo geweest. Het probleem is, dat dieren op eilanden het meeste risico lopen. De populatie is klein en aangepast aan het eiland, bv. vogels kunnen niet meer vliegen. Hij geeft aan dat reservaten gestructureerd gefinancierd moeten worden. Hij geeft als voorbeeld tijgerreservaten in India. De biodiversiteit-grens (afname aantal soorten planten en dieren) wordt het meest overschreden en moet ook het eerste worden aangepakt. Het is nu het grootste uitstervinggebeuren na de dinosaurussen. Vandaar het advies om dit financieel te steunen.

. Hfst.3. De klimaatgrens.

Dit betreft de grens voor het kooldioxidegehalte, de CO2, in de atmosfeer. Dit zou onder de 350 p.p.m. moeten blijven. Dit zorgt voor de opwarming van de aarde. Is deze te hoog, dan stijgt de temperatuur, de zeewaterspiegel etc. Hoe moet dit worden opgelost door: windmolens; zonneparken; zonne-energie centrales; waterkracht centrales etc. en kernenergie. Dit laatste heb ik reeds besproken in hoofdstuk 8.1. Ook de financiering hiervan wordt besproken.

In principe is het probleem, dat wij de koolstof sinds 1850 zijn gaan gebruiken. Steenkool, gas en olie. Dit was oude koolstofopslag in de aarde (planten en dieren resten), die wij in een paar eeuwen opstoken. (zie bijl. 12.1). Wij hebben nu 0,5 biljoen opgestookt, grenzen uit het verleden gaan van 2 tot 7 biljoen voor een zeer grote temperatuur stijging.

- Hfst.4. De stikstofgrens.

. De kunstmest zorgt voor stikstofoxide (N2O). Voor 1900 was het probleem hongersnood. De kunstmest gaf de planten extra energie en die groeide. Dit gaf de aarde superenergie, maar zo kan het niet doorgaan.

Dit heeft als nadeel, soort gelijke problemen als de koolstof. Daarbij komt dat de aarde zijn eigen groeikracht kwijtraakt en men, net zo als in de biologische landbouw, weer groenbemesting moet toepassen. Het kernpunt is, kan je met biologische landbouw de honger in de wereld de baas zijn. De schrijver wil naar Gen ontwikkelingen.

- Bovenstaande grenzen zijn alle overschreden. Een oplossing is nodig. Vandaar ook de problemen met boeren, vissers, de bouw, industrie e.a. , die voor de overschrijding zorgen.

Tijdens het lezen van het boek van Lynas kwam ik er achter, dat ik niets geschreven had over de grenzen van landgebruik en de grenzen aan zoetwater, deze pasten niet binnen de “Gesloten Kringlopen”.

- Hfst.5. Landgebruik grens.

Het is van belang, dat de Gesloten Kringlopen plaats vinden op het meest efficiënte biotopen, rekening houdend met de omgeving. Ook de werknemers en het bedrijf moeten op acceptabele afstand wonen. De huidige trek van het platteland naar de stad is belangrijk. Hierdoor centraliseert de mensenmassa zich en ook de (productie) Gesloten Kringlopen, daardoor kan akkerbouw, veeteelt en natuur ruimer verdeeld worden. De natuurinrichting heeft te maken met het veilig stellen en de bescherming van de verschillende unieke biotopen, die wij niet mogen verliezen. De rijke landen zullen moeten betalen voor het bos en natuurbehoud aan de landen, die dat in hun bezit hebben. Ook die natuurgebieden zijn Gesloten Kringlopen.

- Hfst.6. Zoetwatergrens.

Even als het gebruik van het land, hebben we te maken met waar het zoete water zich bevindt. Vele beschavingen zijn ten onder gegaan aan het verdwijnen van het water. Wij kunnen wel van zeewater, zoet water produceren, dit kost echter energie. De kern is waar plaats je de Gesloten Kringlopen?

- Hfst.7. de Gif grens.

Gif en 3000 Chemische of farmaceutische producten, die de mensen zelf hebben ontworpen en niet in de Gesloten Kringlopen aanwezig waren. Dit waren o.a. DDT, Kwik en PCB’s. Als je deze in een Gesloten Kringloop opneemt, dan moeten deze producten bij de recycling teruggewonnen worden. Het spuiten in de landbouw vervangen door biologische producten. Als het toch gebruikt wordt, dan na die periode “Rommel opruimen” bv. middels gekweekte bacteriën, die deze chemische middelen opeten. De waterzuivering zal ook op deze wijze mogelijk kunnen werken, evenals het afval van de ziekenhuizen.

- Hfst.8. de Aerosolgrens.

Dat zijn de stoffen die in de lucht zweven. Dat is de kreet “Rommel”. Tijdens het produceren geen lucht verontreiniging en de “Rommel” opruimen.

- Hfst.9. de verzuringgrens van de oceanen.

Dat zijn de stoffen die in het oceaanwater zweven. Dat is de kreet “Rommel”. Tijdens het produceren geen water verontreiniging en de “Rommel” opruimen.

- Hfst.10. de ozongrens.

Het is het verschil tussen het gebruik van chroom en broom, dat de aarde voor een ramp heeft gespaard.

Toch blijven er nog steeds problemen, men hoopt deze in 2040/2050 opgelost te hebben (volgens de TV)

Dus weer een chemisch middel. Kennis is van het grootste belang. Denk aan de Gesloten Kringlopen.

.- Bovenstaande grenzen zijn nog niet bereikt, maar staan wel voor de deur.

- Hfst.11. Hoeders van de aarde. (laatste hoofdstuk)

Op een van de laatste bladzijde nummer 269, kom ik het stukje tegen, dat de verbinding is met mijn betoog. “Conceptueel moeten we zeker mikken op een Gesloten Kringloopeconomie, waarbij we zo dicht bij de 100 procent recycling moeten zien te komen als maar praktisch mogelijk is en waarbij dat wat niet gerecycled kan worden op een natuurlijke manier binnen de biosfeer wordt geregenereerd.”

Het op bladzijde 270 gestelde vertrouwen van de schrijver, dat wij ons zullen houden aan de gestelde grenzen van de vorige hoofdstukken, moet u zelf beoordelen!

- De laatste generatie van Fred Pearce is een soortgelijk boek als van Mark Lynas.

- In Europa van Geert Mak geeft de geschiedenis van Europa weer.

- De partij van de dieren geeft een inzicht in de economie.

- Bregman en Tollmann geven inzicht in waterbeheer.

- Goulson houdt zich bezig met tuin/natuurbeheer.

- Helm, Hecker, Schultes; Schrook en Fitter zijn kruidenboeken

- Ik hoop dat dit schrijven u enigszins helpt bij uw blik op de toekomst. Kijk bewust en breed, dan ziet u meer, mocht u nog vragen hebben, mail mij, Leen den Ouden ouden.l@chello.nl

12. Bijlagen:

12.1 Klimaat.

De Klimaat Kringloop bepaalt de hoogte van de temperatuur op aarde.

Opwarming, dus hogere temperaturen geven: Minder regen. Smelten ijskappen en permafrost. Ontbossing en woestijn vorming.

Verkoeling, dus lagere temperaturen geven: Meer regen. Bevriezing ijskappen en permafrost.

Uitbreiding bossen en minder woestijnen.

Straling van de zon wordt vastgehouden door kooldioxine, methaan, lachgas.

De mensheid heeft het klimaat maar één kant opgestuurd, de warme kant.

Onderstaat ziet u, dat al het menselijk handelen één kant op gaat: het wordt warmer.

Hoe werkt dat in de natuur			Hoe werkt dat bij de mens

Positief >>	koeler	warmer		warmer
Negatief <<

Oerwouden	>>	<<		<<	Landbouw
Bossen	>>	<<		<<	Veeteelt
Savanne	<<	>>		<<	Industrie
Woestijnen	<<	>>		<<	Centrales
Oceanen	>>	<<		<<	Vervoer
Permafrost	>>	<<	reflex	<<	Infrastructuur
IJskappen	>>	<<	reflex	v
Wolken	>>	<<	reflex/opname	v
		^ <<<<<	<<<<<<<<<<	<<

Zonnestraling invloed door onderstaande gebeurtenissen:

Zonnevlekken toe en afname;

Aardas hoek wijziging 41000 jaar;

Wiebel in de aardas als een tol 19 en 23000 jaar;

Eclips verandert door aantrekkingskracht planeten 100.000 jaar.

Gevolgen: Golfstroom; El Nino; verzuring oceaan; stijging zeespiegel e.a.

12.2 Bomen en planten in de natuurtuin.

Bijzondere bomen	Vogels	Kikkers	Bijen
Walnoot	Els (hoog)	Riet	Wilg man stuifmeel
Gedenkboom	Hazelaar (breed)	Waterdrieblad	Zevenblad woekert
Leiboom	Vlier (breed)	Munt	Hondsdraf
Dak boom	Liguster boom of heg	Wateraardbei	Braam woekert
Monumentale boom	Meidoorn (rond snoei)	Blaasjeskruid	Fluitenkruid
Knotwilg	Sleedoorn	Watergentiaan	Stinkende gauwe
Griend	Klimop (klimplant)	Krabbescheer	Berenklauw
Boomgaard			Madelief
	Vlinders	Eetbaar	Paardenbloem
	Braam (woekert)	Vlier	Pinksterbloem
	Winterheide	Look zonder look	Witte Klaver
	Sneeuwbal	Paarse dovenetel	Kattenstaart
	Vlier	Hondsdraf	Ereprijs
	Vlinderstruik	Paardenbloem	Boterbloem
	Klimop	Vogelmuur
	Brandnetel waardplant	Kleine veldkers
	voor vlindersoorten:	En vele andere	rivierzand/bamboe
	Atlanta; Kleine Vos; Landkaartje; Gehakkelde Aurelia; Dagpauwoog.

.

12.3 Elementen in een natuurtuin.

12.4 Recycling model.

Het productie- gecombineerd met reparaties en het gesloten recycling proces.

		v v v	Organisatie	Organisatie productie van een assortiment producten Organisatie van de recycling van dit assortiment, hoe de verzameling etc.
		v v	Ontwerp product Ontwerp recycling	Ontwerp, tekeningen en beschrijvingen van de productie Tekeningen en beschrijvingen van de recycling
		v v	Organisatie productie	Opzetten van het machinepark; materialen, hulpmiddelen en arbeid. (geen rommel, wat over is, is voor recycling)
		v v	Start productie	Pas op: indien geen olie ook geen PVC e.a., dus nieuwe producten maken, nieuwe technieken ontwerpen.
> ^	>	> v	Basis materialen/producten	Recyclebare basis producten van diverse leveranciers Recyclebare hulpproducten (lijm, verf, smeermiddelen e.a.
^ ^ ^ ^ ^ ^		v v v v v v	Productie	Tot reparabel en recyclebaar product, geen schadelijke stoffen Hoe reparatie moet plaatsvinden. Aparte productie hal; maar ook bij particulier. Duurzaam product. Simpele constructie. Goede beschrijving. Hoe recycling moet plaatsvinden eventueel geautomatiseerd of met machines, beschrijvingen
^		v	Aflevering eindproduct	Afnemer.
^ ^ ^		v v v v	Afnemer: retour emballage	Naar aparte organisatie? Splitsen in karton; piepschuim (hier is een nieuw product voor); PVC. Naar leveranciers -> industrie -> nieuwe emballage producten
			Na lange tijd ……….
^ ^		v v	Afnemer: retour eindproduct	Naar producent of aparte organisatie
^ ^		v v	Recycling	Demonteren van grof naar fijn, onderdelen -> leveranciers Recycling automatisch door apparatuur, chip gestuurd.
^ ^ <	<	v v <	Leveranciers	PVC’s?, staal, koper, etc. -> retour industrie Bewerken PVC’s?, staal, koper, kogellagers etc. -> hiervan nieuwe basis materialen/producten maken.

12.5 Boeken.

Prof. Salomon Kroonenberg – De menselijke maat – uitgave 2006

(zie bijlage 12.1 laatste 4 punten)

Mark Lyna – De mens als God. – uitgave 2011

Fred Pearce – De laatste generatie – uitgave 2006

Geert Mak – In Europa

Zeker interessant om te weten hoe het in Europa is verlopen tot op heden

Partij van de Dieren – over aanpassingen van de economie.

Geeft u meer inzicht hoe de economie in elkaar zit.

Rutger Bregman – Het water komt – brochure 2020

Waterbeheer.

E en A Tollmann – De Zondvloed 1987

Waterbeheer

Dave Goulson – De tuinjungle

Leuk om met de natuur om te gaan

E. Helm – Elseviers gids van wilde groenten, vruchten en kruiden 1979

In top restaurants eet u, wat u zelf in de natuur kunt vinden.

Hecker - Kan ik dat eten

In top restaurants eet u, wat u zelf in de natuur kunt vinden

R.E. Schultes – Het grote kruidenboek 1987

Geneeskrachtige kruiden, die u zelf kunt kweken.

P. Schook – Biesboschflora 2021

Eenvoudige gids met leuke informatie van planten, die veel voorkomen in de Biesbosch.

R Fitter – Nieuwe Bloemengids

Goede wilde plantengids

H. Bouma – Geef om de natuur (WNF)

Een van de eerste landelijke acties in Nederland

J. Porritt- Red de Aarde 1991

Veel waarschuwingen, waaraan niet veel is gedaan

12.6 Boeren protesten.

- Er zijn in de 20^e eeuw al grote vergaderingen geweest, die wezen in de richting van het einde van de groei. Er zijn boeken over geschreven, maar die moet je wel lezen.

- Jonge ondernemers, die de boerderijen van hun ouders overnamen en gestudeerd hebben in Wageningen, begrepen het probleem. De grond was door kunstmest en bestrijdingsmiddelen in kwaliteit sterk achteruit gegaan. Zij hadden het lef om een nieuwe start te maken. Ik wil daaraan gelijk toevoegen:

Misschien mazzel, enigste zoon? Misschien waren er geen grote investeringen gedaan? Misschien was de boerderij en landerijen eigendom? Etc. etc.

Dat zijn de biologische boeren, die 20 tot 30 jaar geleden de omslag hebben gemaakt en nu zeggen: wij hebben – tot op heden – geen grote problemen.

- De massa van de boeren zijn echter op de oude voet doorgegaan. Nooit de berichten uit Wageningen ontvangen? Wat heeft LTO gedaan, die moeten dit hebben geweten? Andere instellingen en de RABO bank, zij lenen graag geld uit? Het grote bedrijfsleven, zie laatste alinea.

- Het ergste van alles is echter: Onze regering heeft de laatste 20 jaar en daarvoor een liberaal beleid gevoerd, dus een minimaal beleid, jammer. Het liberale beleid houdt in: zo min mogelijk invloed uitoefenen, lage belasting, het bedrijfsleven zoekt het zelf uit. Wel kostte de noodzakelijke investeringen van de boeren, om steeds groter te worden, steeds meer kapitaal. Veel werd juist door de overheid opgelegd in allerlei regeltjes. Deze regering is door alle inwoners van Nederland gekozen, dus wij zijn mede verantwoordelijk.

- De wereldproductie is zo ingewikkeld geworden, dat sturing noodzakelijk is, anders gaat de wereld hieraan ten onder. Sturing zowel in verboden, als hogere c.q. lagere belastingen etc. is van belang!

- Europa denkt wel na en legt nu de eisen op het bureau van ons kabinet, hier kan je liberaal niets tegen doen en dan zijn de poppen aan het dansen. De boeren zijn ondernemers en ondernemers protesten kennen wij niet. De arbeider kan alleen maar staken als hij het er niet mee eens is, die hebben geen tractoren in de garage staan. Wat moet er nu gebeuren ….. ?

- Per bedrijf moet de situatie worden bekeken. Elk bedrijf is anders ook de plek waar de boerderij staat.

- Hoe is de financiële positie.

- Wat wil de boer. Biologisch worden? Iets heel anders gaan doen? Wat? Maak een plan voor de afwerking van het oude bedrijf en de implementatie van het nieuwe en wat kost dat.

- Hierover controle, gezamenlijk aanpassingen maken en uiteindelijk goedkeuren.

- De boer moet deze jaren begeleiding krijgen. Wageningen? Bij problemen een problemen-team voor de oplossingen.

- De financiering van het project door de overheid in de vorm van schenking en lening in een realistisch verhouding!

- Hou bij de plannen rekening met de verwachte ontwikkelingen. Mogelijk kan één ontwikkeling voor veel boeren een groot deel van de oplossingen zijn. Dus de ingediende plannen ook op die wijze beoordelen.

- Ik denk dat de kiezer hieraan wil toevoegen productie eerst voor Nederland, daarna Europa, daarna pas de Wereld. Dat is nu precies andersom, zoals dat ooit in 1970 is beslist een wereldhandel, dat heeft zijn tijd wel gehad.

Dhr. Remkes stelt eerst 500 bedrijven, die de meeste problemen opleveren eerst behandelen.

De Natuur en Vogelwacht de Krimpenerwaard komt met een stuk in de Waardvogel van september 2022 over samenwerking w.o. (https://transitiecoalitievoefsel.nl/toekomstzoektboer/) overleg moet tot oplossingen leiden.

- De zaterdag editie van de Volkskrant 28-05-2022 geeft het stuk: De boer zwoegt, en de agro-business oogst. Hierin staat dat hele grote bedrijven in de agrarische sector hun belangen najagen, maar dan via lobbyisten. In Brussel zijn enorme subsidies binnen te halen inzake de landbouw. Zij zijn belangrijke tegenspelers, die een hoop te verliezen hebben. Aan de agrariër wordt goed verdiend.

- Laten we hopen, dat we hier goed uit kunnen komen!

[LOd1]a

Leen den Ouden – P.J. Oudstraat 302 – 3354 VJ PAPENDRECHT

078-6153280 – ouden.l@chello.nl

Aan Lezers van het natuurtuin project

Betreft Toelichting natuurtuin project

Ref. /datum 2120U Natuurtuin checklist toelichting / 10-05-2021 / 04-02-2022

Advies inrichting van uw tuin met natuur. De nummers verwijzen naar de nummers op de natuurtuin checklist.

U bepaalt de natuurtuin inrichting zelf. Lees vooraf de natuurtuin checklist. Hierdoor kunt u een bewuste keuze maken en voorkomt u investeringen, die achteraf niet nodig zijn. Een volledig advies bestaat uit: Het bezoeken van uw tuin. Het met u doornemen van de natuurtuin checklist, zodat u weet wat de aanbevelingen zijn. Gezamenlijk maken wij een schets van de tuin. Dit kost tot ongeveer 4 uur. Het advies is gratis. Wij verzoeken u de kilometer kosten buiten de gemeente Papendrecht te betalen.

Start: U maakt een plattegrond van de tuin. Geef het aantal meters van de lengte en breedte. U geeft u aan de noordzijde. U geeft aan wat u wilt behouden.
Omgeving: We bespreken hoe de buurt er uit ziet. Straat, plantsoen, berm etc.

Zijn er naar uw tuin toe verbindingen, met overdekte loopgoten in wegen, loopgoten onder bruggen, beide met beveiligde toe- en afvoerstroken? Zijn er toegangswegen naar de tuin? Hoe zien de tuinen van de buren er uit? Steentuinen, gras, bomen, natuurtuin? Welke diersoorten komen voor in de omgeving en wilt u die ook in uw tuin?

Wensen Dieren: Wat wil u voor natuur in uw tuin hebben?

Uw tuin moet zorgen voor 3 V’s, dus VVV. Dit zijn Voedsel, (zaden, noten, bessen van planten en bomen of bijvoederen); Voortplanting (nestkasten, doornige struiken, kale grond, bamboestengels etc.); Veiligheid (zijn toegangswegen tussen voedsel en voortplanting, schuilbomen vlak bij voedsel). Nesten beschermt in Klimop. Bij vogels denkt u aan de soorten, die bij u in de buurt voorkomen. Bij zwaluwen, uilen e.d. is dit noodzakelijk. Bij zoogdieren denkt u aan egels, vleermuizen, muizen, wezel e.d. Bij amfibieën denkt u aan kikkers en salamanders. Bij insecten denkt u aan vlinders, bijen, kevers e.d.

Soorten tuinen: Dit hangt sterk af van uw wensen en van de oppervlakte en de ligging van uw tuin. Wat betreft de bomen gaan wij uit van tuinen, waarin grote bomen geen plaats kunnen krijgen. Dat houdt in, dat alle bomen/struiken geknot moeten kunnen worden. Zodat uw tuin geen bos wordt. Deze bomen zijn: Manlijke Wilgen (geven in het voorjaar stuifmeel af voor bijen); Essen (essenhakhout, denk om essentakziekte); Vogelkers; Els (zaden); Vlier (bessen); Hazelaar (noten); Liguster (bessen); Meidoorn en Sleedoorn (met doorns, bloeiwijze en bessen); Vuilboom (insecten); Vlinderstruik (insecten); Braam (insecten – woekeraar, pas op zorg dat u er omheen kan lopen in verband met snoeien).

Bomen en struiken bij grote tuinen. Daarvoor zijn veel mogelijkheden t.w.: Een wiel met banken.

Grienden in vochtige grond, wilgenstek insteken. Liefst manlijke wilgen voor stuifmeel van bijen.

Hoogstamboomgaarden zijn de ouderwetse rassen, die hoog doorgroeien. Hovelingen zijn grote bomen, die de ingang van de hooiweide aangaven, nu nog aanwezig aan de ruilverkavelingswegen. Vogelbosje. Een eilandje in het water. Op het eiland verschillende boom/struik soorten voor vogels. Hoge bomen naast zomer- en wintereik is ook de Walnotenboom en Tamme Kastanje. Dit worden grote bomen, dus achteraan planten aan de noord- en oostzijde. Bomen worden beschermd door rondom inplanten van doornige struiken. Diversiteit van bomen/struiken planten. Minimaal 2 stuks van elke boomsoort inplanten i.v.m. gefaseerd onderhoud.

Heggen met de volgende klimplanten: Klimop, Bosrank; Vuurdoorn en Kamperfoelie.

Tiny en Tuiny forest, de filosofie er van is goed, echter de bomen staan zo dicht op elkaar, dat de bomen elkaar – na een aantal jaren - in de weg gaan staan. De bomen in uw tuin toch minimaal 1 of 2 meter uit elkaar zetten. Fruitbomen staan zelfs 10 meter uit elkaar.

Uitgangspunten: Het gebruik van kunstmest en chemischebestrijdingsmiddelen leiden tot uitputting van de grond. De bestrijdingsmiddelen worden opgenomen in de eventueel gekweekte groenten en is niet goed voor de mens. Via nectar en stuifmeel worden de bestrijdingsmiddelen opgenomen door insecten, vandaar het uitsterven van de insecten in de laatste 30 jaar met 70%.

Geen geïmpregneerd hout gebruiken, dat is vergiftigd, maar duurzaam hout bv. Kastanje e.d.

Alleen Hollandse biologische bomen, -struiken, -planten en -zaden. Hierdoor voorkomt u, dat zij van ver komen (transportkosten). Maar ook dat de dierenwereld met deze vreemde soorten niet kan leven, dus ook een rede voor afname van de insecten. Wat betreft de niet-biologische planten, deze zullen bestrijdingsmiddelen bevatten. Koop daarom bij betrouwbare adressen (nr.22). De Natuur en Vogelwacht De Alblasserwaard (NVWA) heeft een kleine tuin waarin bomenstek voor de verkoop wordt gekweekt.

De natuur is in principe een Gesloten Kringloop. Wat zich in de tuin bevindt, moet zo veel mogelijk in de tuin blijven. Wij proberen die natuur te volgen. Wel mag er geoogst worden, bij voorbeeld het kweken van de stek, maar ook eventuele eetbare producten als noten, bessen, groenten. Ook nieuwe aanplant is soms nodig. Maar stammen, tak, blad en steen blijven zoveel mogelijk in de tuin. De tuin niet meer winter klaarmaken, maar voorjaars klaarmaken. De dieren kunnen hiervan ’s winters gebruik maken om te schuilen. De planten schuilen onder de oude bladeren en zijn er in het voorjaar eerder. Altijd gefaseerd werken, het ene jaar dit stukje en het volgende jaar het andere stukje met dezelfde begroeiing. Dus ook altijd 2 bomen planten van de zelfde soort. Het ene jaar de ene boom snoeien en een paar jaar later de andere boom. Op deze wijze vinden de dieren toch nog hun voedsel of nestgelegenheid en blijven in uw tuin.Wilgen knotten, met steeds een wilg overslaan, dus om en om.

Invulling : Voor de amfibieën en de insecten is een zonnige en windluwe tuin van belang, ze zijn koudbloedig en hebben derhalve de zon nodig. Voor vogels en zoogdieren is dit minder belangrijk, die zijn warmbloedig. De Noord en de Oostkant van de tuin afschermen. Deze afscherming van de tuin kan door takkenrillen aan te leggen. Deze takkenrillen zijn 2 rijen stammetjes ca. 50 cm uit elkaar. In elke rij staan de stammetjes ca. 1 meter uit elkaar. In deze rij kunt u de gesnoeide takken leggen. De stammetjes zijn vaak dikke wilgentakken van ca.1.80 m en ca. 1.50 m tot 1.25 m boven de grond. Vaak bij de Natuur en Vogelwacht verkrijgbaar. Takkenhekken: zijn 1 rij stammetjes op 50 cm van elkaar, daarin kunt u de dunne takken wilg of essenhout vlechten. Dit is echter niet zo makkelijk en u kan uw snoeihout niet kwijt.

Gaas aan de randen van de tuin kan helpen tegen katten. Katten kunnen ook verjaagd worden door: bewegingsmelder gekoppeld aan watersproeier; geluidsapparatuur en rollen op de schuttingen te plaatsen. Wel ruimte maken 15x15cm in het gaas voor egels. Daar een plankje achter met koffiedik daar houdt een kat niet van. Dat gaas kan worden gebruikt voor meerdere soorten klimplanten of om struiken tegenaan te plaatsen. Uiteraard kunt u ook aan schuttingen denken, zorg dat die “biologisch” zijn. Denk er ook aan of u daar de schaduwwerking wenst.

Bestaat uw tuin uit veen, klei of zand. Zijn er hoogte verschillen in de tuin of wilt u die juist hebben.

VVV: Het is al vermeld bij nr. 3. Maar het is wel de kern om een natuurtuin in te richten. Uw tuin moet zorgen voor 3 V’s, dus VVV. Dit zijn Voedsel, (zaden, noten, bessen van planten en bomen of bijvoederen); Voortplanting (nestkasten, doornige struiken, bomen, bamboestengels etc.); Veiligheid (toegangswegen tussen voedsel en voortplanting, schuilbomen vlak bij voedsel en/of nest zoals b.v. nesten in klimop). Bij elke groep van dieren, die u in de tuin wilt hebben, moet u deze 3 vragen stellen.

Helaas denkt de overheid nog lang niet zo, dan zou de inrichting van Nederland er anders uitzien.

Vogels: Voedsel: De bomen zijn in het voorgaande al aangegeven. Bijvoederen met zaden en meelwormen. Zowel op een voedselplank als er onder, voor de verschillende soorten vogels. De Vink en de Heggemus zitten altijd op de grond, de mezen op de voederplank. Bijvoederen mag het gehele jaar door. Waterbak om te drinken, bij een diepe bak kunt u er een steen inleggen, waar de vogel op kan zitten. Ook houden vogels van een zandbak om te poelen. Uitgebreide informatie bij www.vivara.nl (nr. 22). Voortplanting: Sommige vogels bouwen nesten in bomen of gebruiken boomholten. Als u de meidoorn om het jaar rond snoeit, dan wordt “deze bal” elk jaar groter. Daarin kunnen merels e.a. vogels broeden. De kat kan er niet bij komen. Nestkasten met de opening naar het oosten hangen. Kasten met ronde openingen, met gelijke openingsdoorsnee, niet bij elkaar hangen, dan wordt er slechts 1 nestkast bezet, de andere niet. Dat komt doordat beide kasten binnen het territorium van die ene vogel hangen. De open nestkasten zijn voor winterkoning e.a. vogels. Er zijn ook speciale (grote) nestkasten voor Uil en Valk. Deze alleen plaatsen als deze vogels in de buurt aanwezig zijn. Er zijn flats voor huismussen. Zwaluwkasten alleen hangen, als er zwaluwen aanwezig zijn en tegen de betreffende muur geen bomen staan. Nestkasten tekeningen zijn aanwezig. De NVWA verkoopt ook kasten. Veiligheid: De vogel en alle andere dieren willen zich zoveel mogelijk beveiligen. Door in de buurt van de nestkast, waterbak en voederplank een (vlucht) boompje te plaatsen, zal de vogel eerst naar het boompje vliegen en dan pas naar voederplank of nest. De nestkasten (uitgezonderd voor de zwaluw) zoveel mogelijk in beplanting van Klimop, Bosrank, Vuurdoorn of Kamperfoelie hangen.

Tuin onderhoud: De tuin voorjaars klaar maken. Wieden en niet schoffelen. Plaats de woekeraars dusdanig, dat u ze in de hand weet te houden. (Braam; Framboos; Brandnetel e.d.). Zorg voor uw minimale tuingereedschap.

De composthoop kan ook uit 2 delen bestaan. Het ene jaar verzamelt u in de eerste bak en het volgende jaar in de andere bak. Elk jaar haalt u de compost er uit en verspreid die in de tuin, waar dat nodig is.

Zoogdieren: voor muizen, egels en marterachtigen. Voedsel zie punt 7. Voortplanting: Met takkenrillen maakt u een carrévorm. Hierin stapelt u de stammen, van geknotte bomen. U kunt daar tussen ook een PVC buis plaatsen. Aan de onderzijde is het mogelijk een Egelonderkomen te maken. Een planken houten vloertje daarop een metselkuip – op zijn kop – in de rand een ½ ronde opening. U steek daarin een door de helft gezaagde PVC buis van 20 cm doorsnee en van ca. 50 cm lang. Die steekt u in het gat. Wat gedroogde bladeren in de metselkuip. Daarna legt u er omheen en er bovenop de stammetjes. De Egel zit dan heerlijk warm in de winter. U moet deze stammenhoop afdekken met gemaaid gras, dan blijven de stammen droog. Er is een egelopvang in Papendrecht. Ook kunt u nog vleermuiskasten hangen, begin er met één en kijkt of er belangstelling is. Veiligheid: Bij het nest en het voedsel zelf beoordelen hoe veilig het zoogdier is. Zelfs wat rommel op die plekken neerleggen kan helpen om weg te kruipen en te vluchten.
Amfibieën: Koudbloedig. Voor de warmte een afscherming van de paddenpoel aan Noord en Oostzijde met riet. De bouw is al beschreven, zie ook de schets. Voedsel: Dat zijn insecten uit het water. Voortplanting: in het water. Veiligheid: Het is van belang te weten of de amfibieën heel het jaar in uw tuin verblijven. Zo ja, zorg dan voor rommelhoekjes waar ze weg kunnen kruipen, denk daarbij ook aan een stenenhoopje (Pad, Salamander en Heikikker), Zo nee, kijk dan hoe zij uw tuin binnen komen en of de weg daar naar toe voldoende gecamoufleerd is.
Vlinders: Koudbloedig. Vlinders zijn het gemakkelijkst om in uw tuin te lokken. Het handigste is de volgende vaste nectar planten/struiken in uw tuin te plaatsen in de zon. Winterheide; Sneeuwbal; Braam (pas op woekeraar); Vlier; Vlinderstruik; Klimop. Daarnaast kunt u een aantal planten aanplanten. Dan is er het hele jaar nectar in de tuin. De belangrijkste waardplant is de Brandnetel, die is noodzakelijk voor de rupsen van de 5 mooist gekleurde dagvlinders. Andere vlindersoorten vragen andere waardplanten. Er is een eenvoudig en dun vlinderboekje waar dat instaat. (zie 22) Veiligheid: Insecten zijn moeilijk te beschermen maar u kunt dit beoordelen als u de vlinders waarneemt.
Bijen.: Koudbloedig. Dat is een veel moeilijkere groep dan de vlinders. Voedsel: Er zijn bijen, die hun nectar halen uit verschillende planten en bomen, andere vliegen slechts op 1 soort plant. Planten met het aantal soorten bijen zijn: Zevenblad (23); Gewone Berenklauw (21); Paardenbloem (27); Scherpe boterbloem (19); Dolle kervel (18); Bos wilg (17); Gewoon biggenkruid (19); Fluitenkruid (18); Braam (17). Zeker Zevenblad niet aanplanten. Informatie (nr. 22).Voortplanting: De meeste bijen broeden in de grond, veelal liefst in zandachtige grond soms tussen de tegels. Sommige broeden in oude stammen met kevergaten. Andere broeden in stengels, riet en bamboe. U kunt ook en zand steil wand aanleggen. U kunt ook gaten in stammetjes boren van 2 tot 8 mm op de kopse kant . Zorg dat er geen bramen aan zitten, daar komen de bijen niet in. Ook kunnen takken van braam en vlier worden gebruikt. Hommels broeden zowel in de grond als in nestkasten bovengronds. De larven worden gevoed met stuifmeel. Veiligheid: zie Nr. 10.

Het beste is te starten met metselbijtjes en metselwespen. Bij de NVWA kunt u een blik met bamboe kopen met een kastje tegen het inregenen voor € 5,--. De bamboe heeft een diameter tussen de 2 en de 8 mm. Dit kastje in de zon hangen. Voor het aanleggen van een bijentuintje zie de informatie (nr.22)

Wespen: informatie (nr. 22). Er is een insectenmuur en insectentuin in de heemtuin in het Alblasserbos. Dit werkt globaal op de zelfde wijze als bij de bijen, echter de wespen voeren dierlijk voedsel.
Rommelhoekjes: Deze zijn erg belangrijk in uw tuin. De composthoop is daar een onderdeel van. De composthoop zorgt voor de Gesloten Kringloop. Vooral achter, tegen de randen van de tuin, uit het zicht, kunnen rommelhoekjes worden toegestaan.
Borders: Vaste planten kosten minder onderhoud dan elk jaar opnieuw inzaaien. informatie (nr. 22)
Klimplanten: informatie (nr. 22)
Gazon: Grasland is veelal om te spelen. Veel klepelen. Dit heeft geen natuurwaarde.Plukweide, Bijenweide; insectenweide: Dan het gras maaien en afvoeren, zeker 2x per jaar. Ratelaar zaad zaaien dat predeert de wortels van het gras, waardoor het gras sneller afneemt. Cyclus maaien kan interessant zijn. Na een paar jaar komen de bloemen, die hier thuis horen terug. Het alternatief is het gras verwijderen en de grond inzaaien met een biologisch zaadmengsel. Deze zaadmengsels verschillen voor plukweide, bijenweide of insectenweide.

Hooiweide: Hierbij is de regel hoe schraler de grond hoe rijker de plantengroei. De grond bemonsteren met een grondboor. Veengrond verschraalt 10x zo snel als kleigrond. In de bovenlaag zit de meeste kunstmest en bestrijdingsmiddelen. Dus deze laag verwijderen. (afplaggen). Hieromheen een greppel van 50 cm breed en diep. Het hooiland vraagt een hoge waterstand ca. 10 cm onder het maaiveld. Dit te bereiken door tot dat niveau af te graven of het water op te pompen.

Moestuin. Indien u dat wenst.

Paden: Langs het pad kunnen stammen worden gelegd. Deze stammen van ongeveer 1 meter worden aan een zijde geheel in de grond gegraven en aan de andere zijde steekt de stam er boven uit. Als u verschillende soorten stammen achter elkaar legt, krijgt u in de herfst verschillende paddenstoelen te zien.
Water elementen: U kunt een wadi in de tuin aanleggen. Dat is een verlaging in de tuin. De grond loopt ongeveer met 25 graden af. U kunt uw dak afvoer hierop aansluiten. Een regenton om de planten in de tuin te kunnen besproeien.
Daken: Informatie opvragen (nr. 22)
Elementen: De hooiruiter kom daarvoor kijken in de educatieve heemtuin in het Alblasserbos, Matenaweg 1, het pad naast het Streeknatuurcentrum na100 meter aan uw rechterkant. Deze hooiruiter gebruiken wij voor zoogdieren en insecten onderkomen. De ruiter blijft in de winter staan tot het voorjaar. De muizenruiter is ook een hooiruiter maar dan gevuld met takken van mei- en sleedoorn. Er overheen wat grasmaaisel, dat het er onder droog blijft. Er is een PVC buis van 1,50 meter ingestoken. Daar gieten we wekelijks zaad in. Daar komen de muizen op af. Dat is dan weer voer voor de uilen. Een beestentoren in de tuin, waarin diverse dieren zich kunnen voortplanten of schuilen. Tekening (nr. 22). Muren, schuttingen, afscheidingen, hekwerk pergola: Begroeiing met klimplanten.
Schets van de tuin. Deze informatie moet leiden tot de schets van de tuin.
Boeken en websites: Tijdens dit project noteren wij wat u nodig heeft aan informatie, die mailen wij u toe. Zie ook de schetsen van de elementen. Vraag eventueel aanvullende informatie.
Slotwoord: Om niet te vergeten:

1. Verbind natuurgebieden en ook tuinen met elkaar.

2. Elke weg en bouwwerk is een blokkade voor het planten en dierenrijk.

3. Maak een gesloten kringloop van uw tuin (composthoop, houtrillen, stammen).

4. Breng biologische wilde (vaste) planten in, uit de streek, geschikt voor insecten.

5. Hoe schraler de grond hoe rijker de plantengroei.

6. Gefaseerd onderhoud, zodat een deel gespaard blijft voor het dierenleven.

7. Het dierenrijk gaat om Voedsel, Voortplanting en Veiligheid

Als u nadere informatie wenst mail dan ouden.l(at)chello.nl van Leen den Ouden, lid van de NVWA

Wij wensen u veel succes!

Bijlagen Bomen en plantenlijst; Bomen en vogels; Voorbeelden van inrichting.

1.Vogels	2. Boom (B) struik (S) klimplant (K)	3. Planten vogels Hoog - Laag	4. Planten vlinders + bloeimaand	5. Planten Bijen - insecten
Boomkruiper	Appelboom B	L Aster	Klein hoefblad 2- 4	Moerasspirea
Groenling	Eik B	H Boerenwormkr.	Look zonder look 4,5	Bosrank
Gr. bonte specht	Lijsterbes B	L Engels gras	Paardenbloem 4,5	Stinkende gouwe
Heggemus	Meidoorn B	L Gele dovenetel	Dotterbloem 4,5	St. Janskruid
Huismus	Sleedoorn B	H Guldenroede	Pinksterbloem 4-6	Gr. Klaproos
Koolmees	Els B - knotten	H Judaspenning	Scherp boterbloem 4-10	Struikheide
Merel	Hazelaar S “	H Kaardebol	Raapzaad 4-8	Rode klaver
Pimpelmees	Liguster S “	H Kattenstaart	Fluitenkruid 5,6	Scherpe boterbloem
Putter	Wilg S “	H Koninginnekr.	Echte koekoeksbloem 5-10	Heggerank
Ringmus	Vlier S “	L Lavendel	Witte klaver 3-10	Grasklokje
Roodborst	Zuurbes S “	L Lievevrouwe-bedstro	Rode klaver 3-10	Klimop
Spreeuw	Blauwe regen (K)	L Look –zonder-look	Gewone margriet 5-9	Zandblauwtje
Tjif tjaf	Hop K	L Maagdenpalm	Gewone rolklaver 5-9	Boerenwormkruid
Vink	Klimop K	H Margriet	Knoopkruid 6-9	Koolzaad
Winterkoning	Vuurdoorn K	L Marjolein	Grote klaproos 5-7	Slangenkruid
Zanglijster	Bosrank K	L Penningkruid	Groot streepzaad 5-8
Zwartkop	Kamperfoelie K	L Ridderspoor	Grote ratelaar 5-10
Zwaluw soort	Jasmijn K	H Teunisbloem	Korenbloem 6-8
		H Verbena	Wilde peen 6-9
		L Vetkruid	Vogelwikke 6-9
		H Vingerhoedskr.	Wilde cichorei 7-9
		L Vrouwemantel	Wilg 2-4
		H Zonnebloem

Boom

B.

V

l

i

e

g

e

n.

B

o

m

k

l

e

v.

B

o

m

k

r

u

i.

G

a

i

G

o

u

d

h

a

n

G

o

u

d

v

i

n

k

G

r

o

e

n

l

i

n.

G

r.

S

p

e

c

h

t

H

e

g

e

m

u

s

H

u

i

s

m

u

s

K

o

l

m

e

s

M

e

r

e

l

P

i

m

p

e

l

m

e.

P

u

t

e

r

R

i

n

g

m

u

s

R

o

d

b.

r

s

t

S

p

r

e

u

w

T

j

i

f

t

j

a

f

V

i

n

k

W

i

n

t.

r

k

o

n.

Z

a

n

g

l

y

s

t.

Z

w.

r

o

d

s

t.

Z

w

a

r

t

k

o

p

Appelboom

X

Eik

X

Haagbeuk

X

Lijsterbes

X

Meidoorn

X

Spaanse Aak

X

Zwarte Els

X

Naaldbomen

X

Wilg

X

Krentenboom

X

Framboos

X

Gelderse roos

X

Hazelaar

X

Kardina.muts

X

Liguster

X

Meidoorn

X

Sleedoorn

X

Klimop

X

Vlier

X

Vogelkers

X

Vuilboom

X

Blauwe regen

X

Hop

X

Hortensia

X

Klimop

X

Vuurdoorn

X

Kamperfoelie

X

Jasmijn

X

Leen den Ouden – P.J. Oudstraat 302 – 3354 VJ PAPENDRECHT

078-6153280 – ouden.l@chello.nl

Aan Lezers van het natuurtuin project

Betreft Toelichting natuurtuin project

Ref. /datum 2120U Natuurtuin checklist toelichting / 10-05-2021 / 04-02-2022

Advies inrichting van uw tuin met natuur. De nummers verwijzen naar de nummers op de natuurtuin checklist.

U bepaalt de natuurtuin inrichting zelf. Lees vooraf de natuurtuin checklist. Hierdoor kunt u een bewuste keuze maken en voorkomt u investeringen, die achteraf niet nodig zijn. Een volledig advies bestaat uit: Het bezoeken van uw tuin. Het met u doornemen van de natuurtuin checklist, zodat u weet wat de aanbevelingen zijn. Gezamenlijk maken wij een schets van de tuin. Dit kost tot ongeveer 4 uur. Het advies is gratis. Wij verzoeken u de kilometer kosten buiten de gemeente Papendrecht te betalen.

Start: U maakt een plattegrond van de tuin. Geef het aantal meters van de lengte en breedte. U geeft u aan de noordzijde. U geeft aan wat u wilt behouden.
Omgeving: We bespreken hoe de buurt er uit ziet. Straat, plantsoen, berm etc.

Zijn er naar uw tuin toe verbindingen, met overdekte loopgoten in wegen, loopgoten onder bruggen, beide met beveiligde toe- en afvoerstroken? Zijn er toegangswegen naar de tuin? Hoe zien de tuinen van de buren er uit? Steentuinen, gras, bomen, natuurtuin? Welke diersoorten komen voor in de omgeving en wilt u die ook in uw tuin?

Wensen Dieren: Wat wil u voor natuur in uw tuin hebben?

Uw tuin moet zorgen voor 3 V’s, dus VVV. Dit zijn Voedsel, (zaden, noten, bessen van planten en bomen of bijvoederen); Voortplanting (nestkasten, doornige struiken, kale grond, bamboestengels etc.); Veiligheid (zijn toegangswegen tussen voedsel en voortplanting, schuilbomen vlak bij voedsel). Nesten beschermt in Klimop. Bij vogels denkt u aan de soorten, die bij u in de buurt voorkomen. Bij zwaluwen, uilen e.d. is dit noodzakelijk. Bij zoogdieren denkt u aan egels, vleermuizen, muizen, wezel e.d. Bij amfibieën denkt u aan kikkers en salamanders. Bij insecten denkt u aan vlinders, bijen, kevers e.d.

Soorten tuinen: Dit hangt sterk af van uw wensen en van de oppervlakte en de ligging van uw tuin. Wat betreft de bomen gaan wij uit van tuinen, waarin grote bomen geen plaats kunnen krijgen. Dat houdt in, dat alle bomen/struiken geknot moeten kunnen worden. Zodat uw tuin geen bos wordt. Deze bomen zijn: Manlijke Wilgen (geven in het voorjaar stuifmeel af voor bijen); Essen (essenhakhout, denk om essentakziekte); Vogelkers; Els (zaden); Vlier (bessen); Hazelaar (noten); Liguster (bessen); Meidoorn en Sleedoorn (met doorns, bloeiwijze en bessen); Vuilboom (insecten); Vlinderstruik (insecten); Braam (insecten – woekeraar, pas op zorg dat u er omheen kan lopen in verband met snoeien).

Bomen en struiken bij grote tuinen. Daarvoor zijn veel mogelijkheden t.w.: Een wiel met banken.

Grienden in vochtige grond, wilgenstek insteken. Liefst manlijke wilgen voor stuifmeel van bijen.

Hoogstamboomgaarden zijn de ouderwetse rassen, die hoog doorgroeien. Hovelingen zijn grote bomen, die de ingang van de hooiweide aangaven, nu nog aanwezig aan de ruilverkavelingswegen. Vogelbosje. Een eilandje in het water. Op het eiland verschillende boom/struik soorten voor vogels. Hoge bomen naast zomer- en wintereik is ook de Walnotenboom en Tamme Kastanje. Dit worden grote bomen, dus achteraan planten aan de noord- en oostzijde. Bomen worden beschermd door rondom inplanten van doornige struiken. Diversiteit van bomen/struiken planten. Minimaal 2 stuks van elke boomsoort inplanten i.v.m. gefaseerd onderhoud.

Heggen met de volgende klimplanten: Klimop, Bosrank; Vuurdoorn en Kamperfoelie.

Tiny en Tuiny forest, de filosofie er van is goed, echter de bomen staan zo dicht op elkaar, dat de bomen elkaar – na een aantal jaren - in de weg gaan staan. De bomen in uw tuin toch minimaal 1 of 2 meter uit elkaar zetten. Fruitbomen staan zelfs 10 meter uit elkaar.

Uitgangspunten: Het gebruik van kunstmest en chemischebestrijdingsmiddelen leiden tot uitputting van de grond. De bestrijdingsmiddelen worden opgenomen in de eventueel gekweekte groenten en is niet goed voor de mens. Via nectar en stuifmeel worden de bestrijdingsmiddelen opgenomen door insecten, vandaar het uitsterven van de insecten in de laatste 30 jaar met 70%.

Geen geïmpregneerd hout gebruiken, dat is vergiftigd, maar duurzaam hout bv. Kastanje e.d.

Alleen Hollandse biologische bomen, -struiken, -planten en -zaden. Hierdoor voorkomt u, dat zij van ver komen (transportkosten). Maar ook dat de dierenwereld met deze vreemde soorten niet kan leven, dus ook een rede voor afname van de insecten. Wat betreft de niet-biologische planten, deze zullen bestrijdingsmiddelen bevatten. Koop daarom bij betrouwbare adressen (nr.22). De Natuur en Vogelwacht De Alblasserwaard (NVWA) heeft een kleine tuin waarin bomenstek voor de verkoop wordt gekweekt.

De natuur is in principe een Gesloten Kringloop. Wat zich in de tuin bevindt, moet zo veel mogelijk in de tuin blijven. Wij proberen die natuur te volgen. Wel mag er geoogst worden, bij voorbeeld het kweken van de stek, maar ook eventuele eetbare producten als noten, bessen, groenten. Ook nieuwe aanplant is soms nodig. Maar stammen, tak, blad en steen blijven zoveel mogelijk in de tuin. De tuin niet meer winter klaarmaken, maar voorjaars klaarmaken. De dieren kunnen hiervan ’s winters gebruik maken om te schuilen. De planten schuilen onder de oude bladeren en zijn er in het voorjaar eerder. Altijd gefaseerd werken, het ene jaar dit stukje en het volgende jaar het andere stukje met dezelfde begroeiing. Dus ook altijd 2 bomen planten van de zelfde soort. Het ene jaar de ene boom snoeien en een paar jaar later de andere boom. Op deze wijze vinden de dieren toch nog hun voedsel of nestgelegenheid en blijven in uw tuin.Wilgen knotten, met steeds een wilg overslaan, dus om en om.

Invulling : Voor de amfibieën en de insecten is een zonnige en windluwe tuin van belang, ze zijn koudbloedig en hebben derhalve de zon nodig. Voor vogels en zoogdieren is dit minder belangrijk, die zijn warmbloedig. De Noord en de Oostkant van de tuin afschermen. Deze afscherming van de tuin kan door takkenrillen aan te leggen. Deze takkenrillen zijn 2 rijen stammetjes ca. 50 cm uit elkaar. In elke rij staan de stammetjes ca. 1 meter uit elkaar. In deze rij kunt u de gesnoeide takken leggen. De stammetjes zijn vaak dikke wilgentakken van ca.1.80 m en ca. 1.50 m tot 1.25 m boven de grond. Vaak bij de Natuur en Vogelwacht verkrijgbaar. Takkenhekken: zijn 1 rij stammetjes op 50 cm van elkaar, daarin kunt u de dunne takken wilg of essenhout vlechten. Dit is echter niet zo makkelijk en u kan uw snoeihout niet kwijt.

Gaas aan de randen van de tuin kan helpen tegen katten. Katten kunnen ook verjaagd worden door: bewegingsmelder gekoppeld aan watersproeier; geluidsapparatuur en rollen op de schuttingen te plaatsen. Wel ruimte maken 15x15cm in het gaas voor egels. Daar een plankje achter met koffiedik daar houdt een kat niet van. Dat gaas kan worden gebruikt voor meerdere soorten klimplanten of om struiken tegenaan te plaatsen. Uiteraard kunt u ook aan schuttingen denken, zorg dat die “biologisch” zijn. Denk er ook aan of u daar de schaduwwerking wenst.

Bestaat uw tuin uit veen, klei of zand. Zijn er hoogte verschillen in de tuin of wilt u die juist hebben.

VVV: Het is al vermeld bij nr. 3. Maar het is wel de kern om een natuurtuin in te richten. Uw tuin moet zorgen voor 3 V’s, dus VVV. Dit zijn Voedsel, (zaden, noten, bessen van planten en bomen of bijvoederen); Voortplanting (nestkasten, doornige struiken, bomen, bamboestengels etc.); Veiligheid (toegangswegen tussen voedsel en voortplanting, schuilbomen vlak bij voedsel en/of nest zoals b.v. nesten in klimop). Bij elke groep van dieren, die u in de tuin wilt hebben, moet u deze 3 vragen stellen.

Helaas denkt de overheid nog lang niet zo, dan zou de inrichting van Nederland er anders uitzien.

Vogels: Voedsel: De bomen zijn in het voorgaande al aangegeven. Bijvoederen met zaden en meelwormen. Zowel op een voedselplank als er onder, voor de verschillende soorten vogels. De Vink en de Heggemus zitten altijd op de grond, de mezen op de voederplank. Bijvoederen mag het gehele jaar door. Waterbak om te drinken, bij een diepe bak kunt u er een steen inleggen, waar de vogel op kan zitten. Ook houden vogels van een zandbak om te poelen. Uitgebreide informatie bij www.vivara.nl (nr. 22). Voortplanting: Sommige vogels bouwen nesten in bomen of gebruiken boomholten. Als u de meidoorn om het jaar rond snoeit, dan wordt “deze bal” elk jaar groter. Daarin kunnen merels e.a. vogels broeden. De kat kan er niet bij komen. Nestkasten met de opening naar het oosten hangen. Kasten met ronde openingen, met gelijke openingsdoorsnee, niet bij elkaar hangen, dan wordt er slechts 1 nestkast bezet, de andere niet. Dat komt doordat beide kasten binnen het territorium van die ene vogel hangen. De open nestkasten zijn voor winterkoning e.a. vogels. Er zijn ook speciale (grote) nestkasten voor Uil en Valk. Deze alleen plaatsen als deze vogels in de buurt aanwezig zijn. Er zijn flats voor huismussen. Zwaluwkasten alleen hangen, als er zwaluwen aanwezig zijn en tegen de betreffende muur geen bomen staan. Nestkasten tekeningen zijn aanwezig. De NVWA verkoopt ook kasten. Veiligheid: De vogel en alle andere dieren willen zich zoveel mogelijk beveiligen. Door in de buurt van de nestkast, waterbak en voederplank een (vlucht) boompje te plaatsen, zal de vogel eerst naar het boompje vliegen en dan pas naar voederplank of nest. De nestkasten (uitgezonderd voor de zwaluw) zoveel mogelijk in beplanting van Klimop, Bosrank, Vuurdoorn of Kamperfoelie hangen.

Tuin onderhoud: De tuin voorjaars klaar maken. Wieden en niet schoffelen. Plaats de woekeraars dusdanig, dat u ze in de hand weet te houden. (Braam; Framboos; Brandnetel e.d.). Zorg voor uw minimale tuingereedschap.

De composthoop kan ook uit 2 delen bestaan. Het ene jaar verzamelt u in de eerste bak en het volgende jaar in de andere bak. Elk jaar haalt u de compost er uit en verspreid die in de tuin, waar dat nodig is.

Zoogdieren: voor muizen, egels en marterachtigen. Voedsel zie punt 7. Voortplanting: Met takkenrillen maakt u een carrévorm. Hierin stapelt u de stammen, van geknotte bomen. U kunt daar tussen ook een PVC buis plaatsen. Aan de onderzijde is het mogelijk een Egelonderkomen te maken. Een planken houten vloertje daarop een metselkuip – op zijn kop – in de rand een ½ ronde opening. U steek daarin een door de helft gezaagde PVC buis van 20 cm doorsnee en van ca. 50 cm lang. Die steekt u in het gat. Wat gedroogde bladeren in de metselkuip. Daarna legt u er omheen en er bovenop de stammetjes. De Egel zit dan heerlijk warm in de winter. U moet deze stammenhoop afdekken met gemaaid gras, dan blijven de stammen droog. Er is een egelopvang in Papendrecht. Ook kunt u nog vleermuiskasten hangen, begin er met één en kijkt of er belangstelling is. Veiligheid: Bij het nest en het voedsel zelf beoordelen hoe veilig het zoogdier is. Zelfs wat rommel op die plekken neerleggen kan helpen om weg te kruipen en te vluchten.
Amfibieën: Koudbloedig. Voor de warmte een afscherming van de paddenpoel aan Noord en Oostzijde met riet. De bouw is al beschreven, zie ook de schets. Voedsel: Dat zijn insecten uit het water. Voortplanting: in het water. Veiligheid: Het is van belang te weten of de amfibieën heel het jaar in uw tuin verblijven. Zo ja, zorg dan voor rommelhoekjes waar ze weg kunnen kruipen, denk daarbij ook aan een stenenhoopje (Pad, Salamander en Heikikker), Zo nee, kijk dan hoe zij uw tuin binnen komen en of de weg daar naar toe voldoende gecamoufleerd is.
Vlinders: Koudbloedig. Vlinders zijn het gemakkelijkst om in uw tuin te lokken. Het handigste is de volgende vaste nectar planten/struiken in uw tuin te plaatsen in de zon. Winterheide; Sneeuwbal; Braam (pas op woekeraar); Vlier; Vlinderstruik; Klimop. Daarnaast kunt u een aantal planten aanplanten. Dan is er het hele jaar nectar in de tuin. De belangrijkste waardplant is de Brandnetel, die is noodzakelijk voor de rupsen van de 5 mooist gekleurde dagvlinders. Andere vlindersoorten vragen andere waardplanten. Er is een eenvoudig en dun vlinderboekje waar dat instaat. (zie 22) Veiligheid: Insecten zijn moeilijk te beschermen maar u kunt dit beoordelen als u de vlinders waarneemt.
Bijen.: Koudbloedig. Dat is een veel moeilijkere groep dan de vlinders. Voedsel: Er zijn bijen, die hun nectar halen uit verschillende planten en bomen, andere vliegen slechts op 1 soort plant. Planten met het aantal soorten bijen zijn: Zevenblad (23); Gewone Berenklauw (21); Paardenbloem (27); Scherpe boterbloem (19); Dolle kervel (18); Bos wilg (17); Gewoon biggenkruid (19); Fluitenkruid (18); Braam (17). Zeker Zevenblad niet aanplanten. Informatie (nr. 22).Voortplanting: De meeste bijen broeden in de grond, veelal liefst in zandachtige grond soms tussen de tegels. Sommige broeden in oude stammen met kevergaten. Andere broeden in stengels, riet en bamboe. U kunt ook en zand steil wand aanleggen. U kunt ook gaten in stammetjes boren van 2 tot 8 mm op de kopse kant . Zorg dat er geen bramen aan zitten, daar komen de bijen niet in. Ook kunnen takken van braam en vlier worden gebruikt. Hommels broeden zowel in de grond als in nestkasten bovengronds. De larven worden gevoed met stuifmeel. Veiligheid: zie Nr. 10.

Het beste is te starten met metselbijtjes en metselwespen. Bij de NVWA kunt u een blik met bamboe kopen met een kastje tegen het inregenen voor € 5,--. De bamboe heeft een diameter tussen de 2 en de 8 mm. Dit kastje in de zon hangen. Voor het aanleggen van een bijentuintje zie de informatie (nr.22)

Wespen: informatie (nr. 22). Er is een insectenmuur en insectentuin in de heemtuin in het Alblasserbos. Dit werkt globaal op de zelfde wijze als bij de bijen, echter de wespen voeren dierlijk voedsel.
Rommelhoekjes: Deze zijn erg belangrijk in uw tuin. De composthoop is daar een onderdeel van. De composthoop zorgt voor de Gesloten Kringloop. Vooral achter, tegen de randen van de tuin, uit het zicht, kunnen rommelhoekjes worden toegestaan.
Borders: Vaste planten kosten minder onderhoud dan elk jaar opnieuw inzaaien. informatie (nr. 22)
Klimplanten: informatie (nr. 22)
Gazon: Grasland is veelal om te spelen. Veel klepelen. Dit heeft geen natuurwaarde.Plukweide, Bijenweide; insectenweide: Dan het gras maaien en afvoeren, zeker 2x per jaar. Ratelaar zaad zaaien dat predeert de wortels van het gras, waardoor het gras sneller afneemt. Cyclus maaien kan interessant zijn. Na een paar jaar komen de bloemen, die hier thuis horen terug. Het alternatief is het gras verwijderen en de grond inzaaien met een biologisch zaadmengsel. Deze zaadmengsels verschillen voor plukweide, bijenweide of insectenweide.

Hooiweide: Hierbij is de regel hoe schraler de grond hoe rijker de plantengroei. De grond bemonsteren met een grondboor. Veengrond verschraalt 10x zo snel als kleigrond. In de bovenlaag zit de meeste kunstmest en bestrijdingsmiddelen. Dus deze laag verwijderen. (afplaggen). Hieromheen een greppel van 50 cm breed en diep. Het hooiland vraagt een hoge waterstand ca. 10 cm onder het maaiveld. Dit te bereiken door tot dat niveau af te graven of het water op te pompen.

Moestuin. Indien u dat wenst.

Paden: Langs het pad kunnen stammen worden gelegd. Deze stammen van ongeveer 1 meter worden aan een zijde geheel in de grond gegraven en aan de andere zijde steekt de stam er boven uit. Als u verschillende soorten stammen achter elkaar legt, krijgt u in de herfst verschillende paddenstoelen te zien.
Water elementen: U kunt een wadi in de tuin aanleggen. Dat is een verlaging in de tuin. De grond loopt ongeveer met 25 graden af. U kunt uw dak afvoer hierop aansluiten. Een regenton om de planten in de tuin te kunnen besproeien.
Daken: Informatie opvragen (nr. 22)
Elementen: De hooiruiter kom daarvoor kijken in de educatieve heemtuin in het Alblasserbos, Matenaweg 1, het pad naast het Streeknatuurcentrum na100 meter aan uw rechterkant. Deze hooiruiter gebruiken wij voor zoogdieren en insecten onderkomen. De ruiter blijft in de winter staan tot het voorjaar. De muizenruiter is ook een hooiruiter maar dan gevuld met takken van mei- en sleedoorn. Er overheen wat grasmaaisel, dat het er onder droog blijft. Er is een PVC buis van 1,50 meter ingestoken. Daar gieten we wekelijks zaad in. Daar komen de muizen op af. Dat is dan weer voer voor de uilen. Een beestentoren in de tuin, waarin diverse dieren zich kunnen voortplanten of schuilen. Tekening (nr. 22). Muren, schuttingen, afscheidingen, hekwerk pergola: Begroeiing met klimplanten.
Schets van de tuin. Deze informatie moet leiden tot de schets van de tuin.
Boeken en websites: Tijdens dit project noteren wij wat u nodig heeft aan informatie, die mailen wij u toe. Zie ook de schetsen van de elementen. Vraag eventueel aanvullende informatie.
Slotwoord: Om niet te vergeten:

1. Verbind natuurgebieden en ook tuinen met elkaar.

2. Elke weg en bouwwerk is een blokkade voor het planten en dierenrijk.

3. Maak een gesloten kringloop van uw tuin (composthoop, houtrillen, stammen).

4. Breng biologische wilde (vaste) planten in, uit de streek, geschikt voor insecten.

5. Hoe schraler de grond hoe rijker de plantengroei.

6. Gefaseerd onderhoud, zodat een deel gespaard blijft voor het dierenleven.

7. Het dierenrijk gaat om Voedsel, Voortplanting en Veiligheid

Als u nadere informatie wenst mail dan ouden.l(at)chello.nl van Leen den Ouden, lid van de NVWA

Wij wensen u veel succes!

Bijlagen Bomen en plantenlijst; Bomen en vogels; Voorbeelden van inrichting.

1.Vogels	2. Boom (B) struik (S) klimplant (K)	3. Planten vogels Hoog - Laag	4. Planten vlinders + bloeimaand	5. Planten Bijen - insecten
Boomkruiper	Appelboom B	L Aster	Klein hoefblad 2- 4	Moerasspirea
Groenling	Eik B	H Boerenwormkr.	Look zonder look 4,5	Bosrank
Gr. bonte specht	Lijsterbes B	L Engels gras	Paardenbloem 4,5	Stinkende gouwe
Heggemus	Meidoorn B	L Gele dovenetel	Dotterbloem 4,5	St. Janskruid
Huismus	Sleedoorn B	H Guldenroede	Pinksterbloem 4-6	Gr. Klaproos
Koolmees	Els B - knotten	H Judaspenning	Scherp boterbloem 4-10	Struikheide
Merel	Hazelaar S “	H Kaardebol	Raapzaad 4-8	Rode klaver
Pimpelmees	Liguster S “	H Kattenstaart	Fluitenkruid 5,6	Scherpe boterbloem
Putter	Wilg S “	H Koninginnekr.	Echte koekoeksbloem 5-10	Heggerank
Ringmus	Vlier S “	L Lavendel	Witte klaver 3-10	Grasklokje
Roodborst	Zuurbes S “	L Lievevrouwe-bedstro	Rode klaver 3-10	Klimop
Spreeuw	Blauwe regen (K)	L Look –zonder-look	Gewone margriet 5-9	Zandblauwtje
Tjif tjaf	Hop K	L Maagdenpalm	Gewone rolklaver 5-9	Boerenwormkruid
Vink	Klimop K	H Margriet	Knoopkruid 6-9	Koolzaad
Winterkoning	Vuurdoorn K	L Marjolein	Grote klaproos 5-7	Slangenkruid
Zanglijster	Bosrank K	L Penningkruid	Groot streepzaad 5-8
Zwartkop	Kamperfoelie K	L Ridderspoor	Grote ratelaar 5-10
Zwaluw soort	Jasmijn K	H Teunisbloem	Korenbloem 6-8
		H Verbena	Wilde peen 6-9
		L Vetkruid	Vogelwikke 6-9
		H Vingerhoedskr.	Wilde cichorei 7-9
		L Vrouwemantel	Wilg 2-4
		H Zonnebloem

Boom

B.

V

l

i

e

g

e

n.

B

o

m

k

l

e

v.

B

o

m

k

r

u

i.

G

a

i

G

o

u

d

h

a

n

G

o

u

d

v

i

n

k

G

r

o

e

n

l

i

n.

G

r.

S

p

e

c

h

t

H

e

g

e

m

u

s

H

u

i

s

m

u

s

K

o

l

m

e

s

M

e

r

e

l

P

i

m

p

e

l

m

e.

P

u

t

e

r

R

i

n

g

m

u

s

R

o

d

b.

r

s

t

S

p

r

e

u

w

T

j

i

f

t

j

a

f

V

i

n

k

W

i

n

t.

r

k

o

n.

Z

a

n

g

l

y

s

t.

Z

w.

r

o

d

s

t.

Z

w

a

r

t

k

o

p

Appelboom

X

Eik

X

Haagbeuk

X

Lijsterbes

X

Meidoorn

X

Spaanse Aak

X

Zwarte Els

X

Naaldbomen

X

Wilg

X

Krentenboom

X

Framboos

X

Gelderse roos

X

Hazelaar

X

Kardina.muts

X

Liguster

X

Meidoorn

X

Sleedoorn

X

Klimop

X

Vlier

X

Vogelkers

X

Vuilboom

X

Blauwe regen

X

Hop

X

Hortensia

X

Klimop

X

Vuurdoorn

X

Kamperfoelie

X

Jasmijn

X